Советот на Народната банка на Република Македонија вчера ја одржа својата петнаесетта седница на која беше разгледан Извештајот за ризиците во банкарскиот систем во Република Македонија во првиот квартал од 2018 година, при што беше констатирано дека во периодот дојде до значително подобрување на показателите преку кои се следи банкарскиот систем, меѓу другото и како резултат на стабилизацијата на очекувањата во домашното опкружување.
Во првиот квартал, кој вообичаено има помала сезонска динамика, вкупната актива на банкарскиот систем забележа раст од 3.982 милиони денари или 0,9%. Овој раст се должеше на поголемата склоност на банките за кредитирање на домаќинствата, во споредба со корпоративното кредитирање коешто се намали што освен на сезонските фактори се должеше и на еднократната наплата на побарувања. Во април и мај 2018 година, стапката на раст на корпоративните кредити повторно беше позитивна. На годишна основа, заклучно со првиот квартал, останува констатацијата дека растот на кредитите кон домаќинствата е многу посолиден од тој кон корпоративниот сектор, односно 9,8% и 2,6% соодветно, вредности што го следат трендот од претходните години.
Со оваа поставеност, изложеноста на кредитниот ризик останува најзначајниот ризик за банкарскиот систем, особено кога ќе се земе предвид дека растот на вкупното кредитирање ја ублажува стапката на раст на нефункционалните кредити. Историски најниската и непроменета стапка на нефункционални кредити на домаќинствата од 2,4% меѓу другото се должи и на солидниот раст на кредитите кон овој сектор. Стапката на нефункционалните кредити кон нефинансиските друштва се намали и на крајот од на првиот квартал изнесува изнесува 7,8%. Учеството на нефункционалните во вкупните кредити на домаќинставата и нефинансиските друштва се намали за 1,2 процентни поена во првиот квартал од 2018 година и се сведе на 5,1%.
Во однос на кредитниот ризик, покриеноста на нефункционалните кредити со сопствената исправка на вредност се зголеми и на крајот од третиот квартал изнесува високи 81,4%, при задоволителен обем и квалитет на сопствените средства на банките. Тоа значи дека последиците од евентуална целосна ненаплатливост на овие кредити врз солвентните позиции на банките би останале ограничени.
Изложеноста на банкарскиот систем на валутниот ризик и на ризикот од промена на каматните стапки во портфолиото на банкарски активности генерално има поограничено значење од изложеноста на кредитниот ризик. Застапеноста на кредитите со валутна компонента на домаќинствата и нефинансиските друштва го издвојува значењето на валутниот ризик за нивната стабилност и следствено, за стабилноста на банките. Показателите за ликвидноста дополнително зајакнаа, главно како резултат зголемените пласмани на банките во Народната банка и во краткорочно орочените депозити во странство, при што на крајот од првиот квартал ликвидните средства учествуваа со преку 30% во активата на банкарскиот системи, истовремено покривајќи речиси 54% од вкупните краткорочни обврски и околу 58% од вкупните депозити на домаќинствата.
Профитабилноста во првиот квартал беше висока. Стапките на поврат на просечната актива и просечниот капитал и резерви достигнаа историски највисоки нивоа, од 3,1% и 28%, соодветно, но треба да се напомене дека еднократна наплата на побарувања од страна на повеќе банки е главната причина за овој резултат. Со изолирање на овој ефект, којшто имаше најголемо влијание врз добивката во првиот квартал од 2018 година, профитабилноста на банкарскиот систем би била вообичаена и би се задржала речиси на исто ниво како во првиот квартал од 2017 година. Распонот помеѓу активните и пасивните каматни стапки продолжи да се намалува.
Народната банка и натаму внимателно ќе ги следи движењата на домашните и меѓународни ризици во банкарскиот систем, и доколку потребно, ќе преземе соодветни мерки и активности за нивно ублажување.
Советот на вчерашната седница ја донесе Одлуката за дополнување на Одлуката за условите и висината на износот на ефективните домашни пари, чекови и монетарно злато кои можат да се внесат во или изнесуваат од Република Македонија, со која се олеснува претопувањето на кованите пари од различни апоени коишто станале несоодветни за оптек.
На седницата, Советот на Народната банка ја донесе и Одлуката за изменување на Одлуката за менувачките работи. Одлуката којашто се однесува на обврската на овластените менувачи да имаат програма за ефикасно намалување и управување со идентификуваниот ризик од перење пари и финансирање на тероризам, претставува усогласување со новиот Закон за спречување перење пари и финансирање тероризам, којшто стапи во сила 7 јули 2018 година.
