Од компири во Велика Британија до кромид во Индија, временските екстреми предизвикани од климатските промени ги зголемуваат краткорочните цени на храната низ целиот свет, покажа истражување.
Студија спроведена од Центарот за суперкомпјутери во Барселона директно поврзува десетици климатски екстреми со скокови на цените на храната, укажувајќи на зголемената ранливост на прехранбените системи на еколошки шокови.
Претходните истражувања анализираа како високите температури, кои предизвикуваат пад на приносите и недостиг на снабдување, влијаат врз инфлацијата на цените на храната на долг рок. Сепак, новите истражувања покажуваат дека одредени прехранбени производи, исто така, доживуваат многу поостри краткорочни скокови на цените, што дополнително ја поттикнува инфлацијата.
Цената на маслиновото масло во Европа се зголеми за 50 проценти минатата година по продолжените суши на југот на Шпанија во текот на 2022 и 2023 година.
Во Индија, топлотниот бран во мај минатата година ги зголеми цените на кромидот за 89 проценти, додека во Кореја, цените на зелката се зголемија за 70 проценти по рекордната летна топлина.
Во Јапонија, цените на оризот се зголемија за 48 проценти во септември по топлотниот бран во август, а во Кина, цените на зеленчукот скокнаа за 30 проценти. Во Калифорнија, зеленчукот во Аризона е зголемен за 80 проценти во ноември 2022 година по сушниот период.
Многу од временските настани што предизвикаа овие скокови на цените „беа сосема без преседан од историска перспектива“, рече главниот автор Максимилијан Коц од Центарот за суперкомпјутери во Барселона.
Температурите беа „далеку над она што би го очекувале во стабилна клима, неоптоварена од човечки емисии“, рече тој.
Студијата покажа дека скоковите на цените на храната често се случуваат само неколку месеци по екстремните временски услови – модел за кој истражувачите предупредуваат дека ќе стане почест со интензивирањето на климатските промени.
„Знаеме дека екстремните временски услови веќе стануваат поинтензивни и почести отколку пред 30-40 години и очекуваме тој тренд да продолжи сè додека емисиите на стакленички гасови продолжуваат да растат“, рече Коц.
Доколку прехранбениот систем „продолжи да реагира на ист начин како што видовме неодамна, можеме да очекуваме ситуацијата да се повтори – и веројатно во уште поекстремни и непредвидливи форми“.
Скоковите на храна се проширија од поединечни региони на глобалниот пазар преку трговијата, се вели во извештајот. На пример, цената на чоколадото во Велика Британија скокна откако цената на какаото се зголеми за трипати поради сушите и високите температури во Гана и Брегот на Слоновата Коска, објавува Seebiz.
Шпекулациите на пазарот и „лошо управуваните политики“ честопати ги влошуваа ефектите од зголемувањето на цените на храната предизвикано од климатските промени, рече Раџ Пател од Универзитетот во Тексас, кој не беше вклучен во извештајот.
Кога топлотниот бран во Русија во 2010 година предизвика пожари и ги зголеми цените на пченицата, Москва воведе забрана за извоз што „ја крена глобалната цена на пченицата нагоре“, забележа Пател. Ова, меѓу другото, придонесе за немирите за леб во Мозамбик. „Инфлацијата на цените на храната е политичко прашање. Секогаш е политичко“.
Земји како Велика Британија, кои се во голема мера зависни од увезената стока, беа особено ранливи на климатските шокови од странство, изјави коавторката на извештајот, Ана Тејлор, извршна директорка на Британската фондација за храна.
Истражувањето, исто така, покрена прашања за централните банки, бидејќи зголемувањето на цените на храната ги загрозува напорите за контрола на вкупната инфлација – особено во земјите во развој, каде што храната сочинува поголем дел од потрошувачката.
„Овие невообичаено високи температури директно влијаат на вкупните стапки на инфлација, а главниот двигател е храната… Ова се пренесува на вкупните цени“, рече Коч.
Обединетото Кралство минатата недела објави неочекуван пораст на стапката на инфлација за јуни – на 18-месечен максимум од 3,6 проценти, делумно припишан на повисоките цени на храната.
Студијата, исто така, забележа дека кога цените растат, посиромашните домаќинства често консумираат помалку храна – особено хранлива храна. Потрошувачката на овошје и зеленчук беше „многу чувствителна на зголемувањето на цените на храната“, рече Тејлор.