Тирана, некогаш сивилото од комунистичката ера со бескрајни блокови згради и бункери расфрлани низ градот, денес е еден од најдинамичните урбани центри во Југоисточна Европа.
Последните две децении го претворија главниот град на Албанија во „архитектонска лабораторија“, град кој смело експериментира со облакодери, модерен урбанизам и светски познати дизајнери.
Од бункери и брутализам до архитектура од светска класа
Кога Албанија ги отвори своите граници на почетокот на 1990-тите, Тирана беше една од најизолираните и најнеразвиените европски престолнини. Илјадници бункери, дотраени фасади и непланирани блокови беа наследство од речиси половина век диктатура.
Превирањата започнаа на почетокот на 2000-тите, кога тогашниот градоначалник започна смел проект за урбана регенерација: сивата беше заменета со живи бои; нелегално изградените објекти беа отстранети; центарот на градот стана пешачка зона; започна големото отворање на градот кон меѓународните архитекти.
Тоа беше само почеток. Во годините што следеа, Тирана воспостави сосема нов идентитет.
Светски познати архитекти го менуваат лицето на градот
Денес, Тирана е едно од најголемите европски „градилишта на облакодери“. Неколку глобално познати имиња работат или работеле на проекти во центарот на градот:
MVRDV (Холандија)
Стефано Боери (Италија) – креатор на концептот „вертикални шуми“
Соу Фуџимото (Јапонија)
OMA – Канцеларија за метрополитенска архитектура (основана од Рем Колхас)
Овие проекти комбинираат стаклени фасади, зелени површини, одржливи материјали и футуристички форми кои целосно го променија изгледот на градот.
Најпознатиот симбол на трансформацијата е плоштадот Скендербег, кој беше реконструиран од темел и опкружен со модерни деловни и станбени кули кои постојано никнуваат.
Град каде што се среќаваат модерното и традиционалното
Она што ја прави Тирана посебна е рамнотежата: модерни облакодери во самиот центар, историски згради кои се реставрирани, проширени пешачки зони, повеќе од 40% од територијата планирана како „зелени површини“.
Градскиот парк Тирана, новите булевари и проектите што дополнително ќе го променат градот во наредните години, го позиционираат главниот град меѓу најбрзо растечките урбани центри во Југоисточна Европа.
Зошто Тирана напредува побрзо од многу други регионални главни градови?
Причините се повеќекратни:
Агресивна урбана политика
Со години, градските власти стимулираат големи реновирања преку дозволи, странски инвестиции и брза администрација.
Огромни инвестиции од странство
Албанската дијаспора и меѓународните инвеститори се клучниот двигател на растот.
Фокус на младите и дигиталната економија
Тирана станува центар на стартапи и креативни индустрии, привлекувајќи млади професионалци од целиот регион.
Туристичка експанзија
Албанската ривиера стана глобален тренд, а Тирана е „главниот влез“ во земјата.
Град кој стана пример за трансформација
Денес, Тирана претставува еден од најуспешните примери за урбана преродба по комунизмот. Од поранешен затворен град, денес е метропола која се натпреварува со многу поголеми европски центри.
И додека многу градови во регионот се соочуваат со урбан хаос и бавна модернизација, Тирана покажува како решителните политики, смелиот дизајн и отвореноста кон светот можат целосно да ја променат судбината на еден град, пренесува Biznisinfo.ba.