Во текот на изминатите месеци, побарувачката за кредити во земјите од Западен Балкан расте, а банките што работат на српскиот пазар бележат поголема или еднаква профитабилност во споредба со групното ниво. Слична ситуација е забележана и во земјите од Централна и Источна Европа, според најновите наоди на Европската инвестициска банка (ЕИБ).
Иако европската економија сè уште не е во полна брзина, растот на приходите е забавен, банкарскиот сектор во Европската Унија останува силен и профитабилен. Сепак, економската стагнација во текот на 2024 година, во комбинација со политичката и регулаторната несигурност, особено влијае на големите економии како што се Германија и Франција, објавува bif.rs.
Сепак, европските банки би можеле да ја завршат годината со солидни резултати – тие работат стабилно, профитабилно и се способни да ги поддржат домаќинствата и бизнисите на кои им е потребен кредит. Коефициентот на трошоци во однос на приходите се намали за 10 процентни поени, што укажува на поголема ефикасност на банкарскиот сектор. Уделот на нефункционалните кредити падна под 2%, што претставува едно од најниските нивоа во последната деценија.
Европската централна банка (ЕЦБ) ги намали каматните стапки четири пати минатата година, а уште двапати во февруари и март 2025 година. Можно е овој тренд да продолжи и во наредните месеци. Иако растот на приходите и профитабилноста на банките во последните три години беше стимулиран од повисоките нето каматни маржи, се очекува дека по намалувањето на каматните стапки овие индикатори повеќе нема да бидат толку високи. Сепак, пониските каматни стапки би можеле да ја поттикнат потрошувачката и инвестициите, дополнително зајакнувајќи ја побарувачката за кредити.
Висока профитабилност на банките во Западен Балкан
Во регионот на Централна и Источна Европа, како и во Западен Балкан, постојат големи меѓународни банкарски групации чии филијали често се меѓу водечките банки. Според истражувањето на ЕИБ, повеќето матични банки го одржале своето ниво на изложеност во регионот и планираат понатамошен раст.
На прашањето за долгорочните планови, 45% од банкарските групи изјавиле дека планираат селективно проширување, додека 55% имаат намера да го одржат сегашното ниво на работење. Пазарниот потенцијал беше оценет како висок во Чешка и Романија, а среден на пазарите на Западен Балкан. Поголемиот дел од банките наведуваат дека профитабилноста во регионот е поголема во споредба со вкупниот бизнис на нивната група, а прогнозите за нивните филијали во Западен Балкан остануваат поволни.
Истражувањето укажува на силен раст на побарувачката за кредити, поттикнат од хипотекарните и потрошувачките кредити. По четири полугодишни периоди во кои подготвеноста на банките да одобруваат кредити се намали, беше забележано закрепнување на побарувачката, главно во сегментот на мали и средни претпријатија.
Сепак, се предвидува дека во наредниот период ќе има мало слабеење и на побарувачката и на понудата, во согласност со забавувањето на економскиот циклус во Европа, но и во регионот. Квалитетот на кредитите се подобри во последните месеци, со намалување на бројот на проблематични пласмани.
Групацијата на ЕИБ и иновативно финансирање за мали и средни претпријатија
Истражувањето, исто така, укажува на важноста на целните финансиски инструменти за зголемување на пристапот до финансирање, особено за малите и средни претпријатија. Малите и средни претпријатија во регионот продолжуваат да се соочуваат со предизвици поради високите каматни стапки, строгите барања за обезбедување и сложените процедури.
Затоа Европската инвестициска банка соработува со комерцијалните банки за да помогне во управувањето со ризиците и да понуди поповолни услови за финансирање – продолжени рокови за отплата и пониски каматни стапки.
Иновативните производи се насочени кон специфични сектори и цели, како што се инклузивно вработување, енергетска ефикасност, циркуларна економија и дигитализација. Ова им помага на бизнисите да останат конкурентни и да го намалат своето негативно влијание врз животната средина.