Западниот Балкан се соочува со растечки недостиг на работна сила што би можел да стане клучна пречка за економскиот раст во наредните години, според новиот извештај на Светската банка (СБ). Доколку продолжат сегашните трендови, населението во регионот на работоспособна возраст би можело да се намали за речиси 20 проценти до 2050 година, а регионот би можел да се соочи со недостиг од повеќе од 190.000 работници за само пет години.
Предупредувањето доаѓа во време кога просечниот раст на бруто домашниот производ на шесте земји од Западен Балкан се проценува на 3 проценти оваа година и 3,1 процент во 2026 година, што е премногу ниско за да ги задоволи развојните потреби на нивното население. Додека фискалната политика останува дисциплинирана, а инфлацијата опаѓа, послабата потрошувачка и високата неизвесност ги ограничуваат инвестициите и трговијата.
Директорката на Светската банка за Западен Балкан, Сјаоќинг Ју, нагласи дека земјите во регионот мора брзо да ги адаптираат своите стратегии за вработување и да инвестираат во вештините на работниците. „Мораме да го зголемиме учеството на работната сила, да го поттикнеме стекнувањето модерни вештини и да ги зајакнеме компаниите преку дигитална трансформација“, рече таа.
Парадоксот на пазарот на трудот се одразува во истовремен недостаток на работници во клучните сектори и висока невработеност. Демографскиот пад дополнително го зголемува притисокот, а намалената понуда на домашна работна сила веќе се заменува со увоз на работници од трети земји – тренд што е силно изразен и во Хрватска.
Светската банка очекува мало закрепнување во 2027 година, со просечен раст на БДП од 3,6 проценти во регионот, што треба да биде поттикнато од зголемени инвестиции и потрошувачка.
Србија има најдобри перспективи, со прогнозиран раст од околу 4 проценти, додека стапки помеѓу 3 и 3,5 проценти се предвидуваат за Албанија и Северна Македонија. За долгорочен одржлив раст, Светската банка препорачува инвестирање во образовниот и здравствениот систем, зголемување на вработеноста на жените и младите луѓе и зајакнување на транспортната, енергетската и зелената инфраструктура. Тој особено ја нагласува важноста од зајакнување на јавната администрација, поедноставување на регулативите и поттикнување на конкуренцијата во енергетиката и транспортот.
„Регионот има значителен потенцијал, но без работна сила и инвестиции во човечки капитал, растот ќе остане ограничен“, заклучува таа.