Словачка, Унгарија и Словенија се меѓу осумте земји од Централна и Источна Европа чиј извоз ќе биде најмногу погоден од царините воведени од новата американска администрација, покажува истражувањето спроведено од Ерсте банка.
Хрватска и Србија се земјите каде тоа најмалку ќе се почувствува поради најмалото учество на извозот во САД како процент од бруто домашниот производ. Во истражувањето беа вклучени и Чешка, Полска и Романија.
„Нашата сегашна прогноза за земјите од Централна и Источна Европа предвидува раст меѓу 2,0 и 3,8 проценти оваа година и помеѓу 1,9 и 4,3 проценти во 2026 година. Тарифите од 20 проценти наметнати на Европската унија (ЕУ), покрај оние што веќе беа наметнати за автомобилите и металите, беа причина за ревидирање на прогнозите за раст, кои во моментов се релативно ограничени на 3 проценти. 2025 година и до 0,4 отсто поени за 2026 година. Конечниот учинок за 2026 година ќе зависи од трајноста на сегашните царински стапки“, наведува Ерсте банка.
Кога станува збор за седум земји од Централна и Југоисточна Европа кои се членки на ЕУ, во истражувањето се земени предвид две можни сценарија. Полошо е што царините ќе останат на 20 отсто, а подобро е што по вториот квартал годинава би можеле да се намалат на 10 отсто.
Во тоа подобро сценарио, царините би имале максимален ефект врз растот до 0,3 процентни поени, додека во најлошото сценарио би можеле да се искачат до 0,8 процентни поени во случајот на Унгарија и речиси исто толку во Словачка.
Директниот ефект во оваа смисла најмалку би го почувствувале Романија и Хрватска.
За Хрватска подоброто сценарио би значело негативен ефект врз економскиот раст од нешто помалку од 0,2 процентни поени, додека во случај царините да останат на постојните 20 отсто, тоа би било 0,4 процентни поени.
Она што го забележува Ерсте банка е дека покрај директните ефекти, треба да се земе предвид дека растот ќе биде погоден и од индиректни ефекти, бидејќи се засегнати најважните трговски партнери на земјите од Централна и Источна Европа, вклучително и Хрватска, а Германија е секако еден од најважните меѓу нив.
За Словенија, на пример, сегашниот режим на американски царини би значел негативен ефект врз растот од околу 0,6 процентни поени, а доколку царините се намалат на 10 отсто, тоа би било 0,3 процентни поени.
Генерално, за оваа година Ерсте банка предвидува раст од 2,8 отсто за Хрватска, кој би забавил на 2,6 отсто во 2026 година. Во Словенија растот би бил два отсто оваа година, а потоа 2,1 отсто во 2026 година.
Најголем раст меѓу осумте земји од регионот вклучени во истражувањето се очекува во Србија, поточно 3,6 отсто оваа година и 4 отсто следната година.
Меѓу членките на ЕУ, Полска во 2025 година би била лидер по раст со цифра од 3,1 отсто, а во 2026 година би била Унгарија со раст од 3,4 отсто.
Најголем дел од трговијата на членките на ЕУ од Централна и Источна Европа се одвива со други земји на ЕУ, односно меѓу 70 и 80 отсто од вкупниот извоз и увоз се однесува на други членки на ЕУ.
Германија очекувано е најголемиот трговски партнер во тој контекст. На пример, дури една третина од чешкиот извоз на стоки оди во Германија, додека во Полска и Унгарија е 25 проценти. Во оваа смисла, Хрватска е најмалку изложена бидејќи една десетина од нејзината вкупна трговија е со Германија.
Не е занемарлива и меѓусебната размена на стоки во земјите од Централна и Источна Европа и во 2023 година изнесува 237 милијарди долари.
Фото: Pixabay