Европската централна банка влегува во двегодишен период на големи промени, во кој две третини од нејзиниот врвен менаџмент – вклучувајќи ја и претседателката Кристин Лагард – ќе бидат заменети.
Планираното реконструкција на шесте членови на Извршниот одбор – обликувано подеднакво од политичко влијание колку и од лични квалификации – би можело да започне уште оваа недела кога министрите за финансии на еврозоната ќе се сретнат во Луксембург. Овој состанок ќе даде можност да се започнат дискусии за наследникот на заменик-Лагард, Луис де Гиндос.
Кои земји-членки ќе номинираат кандидати и кои ќе ги поддржат би можеле да ги покажат нивните амбиции за поважни позиции што се отвораат подоцна – функцијата главен економист и претседател, обете закажани за 2027 година, пишува Блумберг.
Германија и Франција, најголемите економии во еврозоната, веќе имаат свои цели за тие функции. Заедно со Италија, тие традиционално имаат свои претставници во одборот.
Шпанија и Холандија исто така се приклучуваат на трката, додека земјите од Источна Европа се обидуваат да го освојат своето прво место, а јужните бараат признание за успешно излегување од должничката криза, во подобра форма од многу од нивните северни партнери.
Клучното прашање ќе биде зачувувањето на рамнотежата помеѓу големите и малите земји, северот и југот, како и – идеално – родовата еднаквост. За новодојденците, предизвиците одат многу подалеку од самото одредување на каматните стапки. Тие вклучуваат водење на растечката монетарна зона низ структурни промени, справување со тензичен глобален поредок и воведување дигитална валута насочена кон зајакнување на економската безбедност и позицијата на еврото на меѓународната сцена.
Меѓу оние што се споменуваат како можни наследници на Де Гиндос е гувернерот на Централната банка на Финска, Оли Рен – искусен политичар и креатор на политики кој ја изградил својата кариера на раскрсницата на централното банкарство и политиката.
Рен беше три пати европски комесар, ја имаше функцијата министер за економија на својата земја и беше и национален и европски пратеник, што го прави сериозен кандидат. Неговиот умерен став за монетарната политика дополнително ја проширува неговата привлечност, но тој би можел да има силна конкуренција од кандидатки со искуство на високи позиции во централните банки – како што се Португалката Клара Рапосо и Гркинката Кристина Папаконстантину.
Нивните земји претходно имаа потпретседател на ЕЦБ, додека сегашниот гувернер на Грција, Јанис Стурмарас, исто така би можел да се приклучи на трката.
Сепак, некои држави можеби претпочитаат да поддржат жена за потпретседател, со цел подоцна да предложат маж за претседател.
Меѓу имињата што често се споменуваат се Шпанката Надија Калвино, претседателка на Европската инвестициска банка, и Марија Луис Албукерке, комесар за финансиски услуги од Португалија. Италија веројатно нема да се кандидира, со оглед на тоа што нејзиниот претставник, Пјеро Чиполоне, е само две години во својот осумгодишен мандат во Извршниот одбор.
Друго име што привлекува внимание е Борис Вујчиќ, гувернерот на хрватската централна банка кој ја водеше земјата низ процесот на воведување на еврото во 2023 година. Неговите квалификации го прават и потенцијален кандидат за главен економист, позиција што Филип Лејн ја презеде во 2019 година откако не успеа да стане потпретседател.
Главен економист
Оваа позиција, иако е пониско рангирана и помалку платена од потпретседателот, носи поголема моќ. Покрај клучните квартални прогнози, главниот економист предлага зголемување на каматните стапки на состаноците за монетарната политика.
Тоа ја прави позицијата особено привлечна за Франција, која веројатно нема да освои трет претседателски мандат по Кристин Лагард и Жан-Клод Трише, но сака да задржи силно влијание.
Можен кандидат е Лоренс Бун, поранешна главна економистка на ОЕЦД, советничка на претседателот Франсоа Оланд и Емануел Макрон, а сега директорка на француските операции на Сантандер. Други потенцијални имиња се професорката по економија Хелен Реј, заменик-гувернерката на Банката на Франција Ањес Бенаси-Кер и главната економистка на ММФ Пјер-Оливие Гуринчас.
Германија би можела да биде заинтересирана и ако претседателството е надвор од нејзиниот дофат. Оваа позиција ја држеше двапати – прво Отмар Исинг на почетокот на евро ерата, а потоа Јирген Штарк.
Претседателство
Трката за наследник на Кристин Лагард започна уште пред таа да ја преземе функцијата, бидејќи нејзиниот претходник Марио Драги наводно „подготвил терен“ за Шпанецот Пабло Хернандез де Коса.
Де Кос ја водеше централната банка на Шпанија од 2018 до 2024 година, пред да стане шеф на Банката за меѓународни порамнувања. Иако има импресивна кариера, неговите политички врски и фактот дека неодамна зазеде нова позиција ги намалуваат неговите шанси.
Клас Кнот е уште еден сериозен кандидат. Тој ја водеше холандската централна банка четиринаесет години, што го прави најдолгогодишен член на Управниот совет кога се пензионираше во јуни. Со искуство во економијата, надзорот и водењето на Одборот за финансиска стабилност, Кнот често се наведува како фаворит на Лагард.
Во неодамнешен подкаст, Лагард го опиша како „соодветен наследник“: „Тој има интелект, издржливост и способност да ангажира луѓе – ретка и многу потребна вештина“, рече таа.
Шансите на двајцата зависат во голема мера од Германија, чија влада размислува да го обезбеди претседателството за прв пат.
Претседателот на Бундесбанк, Јоаким Нагел, би бил очигледен избор – делумно поради неговите напори да заземе умерена позиција со пошироко политичко прифаќање. Сепак, политичката поддршка би можела да биде проблематична бидејќи доаѓа од партијата на претходникот на канцеларот Фридрих Мерц.
Изабел Шнабел, чиј мандат во Извршниот одбор истекува само два месеци по оној на Лагард, исто така би можела да биде заинтересирана. Иако нејзината сегашна улога би можела да биде пречка, адвокатите на ЕЦБ веруваат дека ова би можело да се надмине со законско решение пронајдено уште во 2018 година.
Она што не функционира во корист на Германија е фактот дека таа веќе држи други клучни европски позиции – пред сè, претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, со мандат до 2029 година, но и Клаудија Бух, шефица на Надзорниот одбор на ЕЦБ.
Секако, можно е и изненадување: изборот на Лагард покажа дека повеќе не е потребно да се биде економист или да се има искуство во централното банкарство за да се достигне врвот на ЕЦБ.