За да можете да влезете во Европската Унија ќе треба да се регистрирате во новиот Систем за влез/излез (EEC), кој автоматски ќе евидентира кога државјани на трети земји влегуваат и излегуваат од Шенген зоната.
Новиот систем воведува дигитална евиденција на патници и ќе го замени претходното печатирање на пасошите. Европската комисија наведува дека EEC ќе евидентира биометриски податоци (отпечатоци од прсти и фотографија од лицето), информации за пасошот, како и точното време и место на влез и излез од ЕУ. Целта е модернизација на граничните процедури, сигурна контрола на престојот на патниците и спречување на злоупотреба на документи и идентитети. Покрај тоа, се очекува системот да придонесе за поголема безбедност и намалување на нерегуларната миграција.
ЕЕС ќе се применува за граѓани на трети земји на кои не им е потребна виза за краток престој, вклучувајќи ги граѓаните на Србија, Црна Гора, Босна и Херцеговина, Албанија и Северна Македонија.
Иако станува збор за технички систем, а не за нов режим на патување, постои незадоволство кај граѓаните поради одредени дезинформации што циркулираат. Затоа ви донесуваме шест од најчестите митови и објаснување што е всушност вистина.
Мит 1: ЕЕС е нов визен систем
Не е вистина. ЕЕС нема никаква врска со визите. Не ја менува визната политика на ЕУ ниту воведува нови услови за патување. Тоа е дигитален систем за регистрација на гранични премини, кој автоматски го евидентира времето и местото на влез и излез, како и основните биометриски податоци (отпечаток од прст и фотографија).
Затоа, ако граѓанин на Македонија може да патува во Шенген зоната без виза денес, ова ќе се применува и кога ЕЕС ќе стапи во сила. Системот само ја олеснува работата на граничните службеници и спречува злоупотреби, како што е пречекорување на дозволениот престој.
Мит 2: EEЦ се плаќа
Ниту ова не е вистина. Употребата на EEC не бара никаква компензација од патникот. Регистрацијата на податоци се врши во моментот кога ќе пристигнете на границата и е целосно бесплатна. За разлика од идниот систем EТИАС, кој ќе вклучува онлајн апликација и надомест, EEC е целосно бесплатен бидејќи се спроведува само при физички премин на границата.
Мит 3: Патниците мора да се пријават однапред
Не мораат. Нема потреба граѓаните да се регистрираат однапред, да аплицираат или да пополнуваат формулари пред патувањето. Сè се прави на самата граница, кога пасошот се скенира и податоците се внесуваат во заедничката европска база на податоци. Патникот не мора да прави ништо дополнително, освен што, како и досега, има важечки пасош.
Мит 4: EEС има рок на важење
Нема рок на важење за регистрација во EEС. Иако периодот на адаптација треба да трае до април 2026 година, тоа е само период кога ќе се прилагодат граничните премини, ќе се воведат физички системи на границата и ќе се организираат дополнителни ленти за оние кои не се регистрирани во EEС. Затоа, тоа е период кога граничните службеници и патниците, како и самите европски земји, ќе се навикнат на системот.
Она што ги загрижува многумина е дали ќе мора да се регистрирате секој пат кога ќе влезете во Шенген. Вистината е дека нема да има потреба од тоа. Откако ќе се регистрирате во EEС, тој важи три години од првата регистрација или додека не истече пасошот, по што регистрацијата мора да се направи повторно.
Системот не истекува и не бара никакво обновување.
Мит 5: Системот ќе се применува веднаш на сите граници
Нема. Иако EEС е планирано да стапи во сила во 2025 година, неговата имплементација ќе биде постепена и ќе влезе во 2026 година. Прво ќе се активира на одредени копнени гранични премини, додека ќе достигне целосна функционалност во наредните месеци. Самите земји-членки го одредуваат темпото на воведување. Ова значи дека преминувањето на границата може да потрае малку подолго на почетокот, додека системот се користи.
Мит 6: EEС и EТИАС се иста работа
Не, тие се два сосема различни системи.
EEС е систем за евидентирање на граничните преминувања, додека ETИАС е овластување за патување, односно електронска дозвола што ќе биде задолжителна за граѓаните на трети земји што патуваат без виза, но само кога ќе стапи на сила (веројатно во 2026 година). EТИАС се пополнува онлајн пред патувањето, за номинална такса, додека EEС работи само на граничните премини. Накратко: EEС ги евидентира влезовите и излезите, ETИАС одобрува патување.
Заклучокот е, според тоа, дека EEС не носи дополнителни обврски за граѓаните на Западен Балкан, туку претставува чекор кон модернизација и дигитализација на границите на ЕУ. Системот треба да ги забрза процедурите и да ја зголеми безбедноста, а не да го отежни патувањето. Иако звучи сложено, во пракса за повеќето патници единствената разлика ќе биде помалку печати во пасошот и поголема дигитална контрола.
Фото: Printscreen
