Европската Унија (ЕУ), како што предвидуваше Европската комисија, треба да постигне целосна енергетска независност од Русија со запирање на увозот на руски гас и постепено укинување на руската нуклеарна енергија до крајот на 2027 година.
Во исто време, Брисел си постави тешка задача да обезбеди стабилни алтернативни извори на енергија и стабилни цени на енергијата.
Поттик за објавувањето на планот за напуштање на руските енергетски извори даде фактот дека увозот на руски гас се зголеми минатата година, и покрај фактот дека од 2022 година и рускиот напад врз Украина, ЕУ се обидува да оди во спротивна насока. Сега Европската комисија заклучи дека е потребна покоординирана акција бидејќи смета дека прекумерната зависност од руските енергетски извори е безбедносна закана.
Како што рече нејзината претседателка Урсула фон дер Лајен, дојде време целосно да се прекинат енергетските врски со „несигурниот снабдувач“.
Планот за акција е дизајниран, велат од Брисел, така што постепено ќе се запре снабдувањето со руска нафта, гас и нуклеарна енергија на координиран и безбеден начин, а воедно ќе се одржи безбедноста на снабдувањето и ќе се ограничи влијанието врз цените и пазарот на енергија.
Генерално, во контекст на зелената транзиција, ЕУ сака да замени 100 милијарди кубни метри природен гас со чиста енергија до крајот на 2030 година, што би значело намалување на побарувачката за 40 до 50 милијарди кубни метри до крајот на 2027 година.
Трендови во увозот на руски гас во ЕУ, Извор: Европска комисија
Во следните три и пол години, европските капацитети за увоз на течен природен гас (LNG) треба да се зголемат за околу 200 милијарди кубни метри, што е четири до пет пати повеќе од количината на гас што моментално доаѓа од Русија.
Брисел ќе предложи конкретни законски мерки за спроведување на акциониот план следниот месец.
Од земјите-членки ќе биде побарано до крајот на оваа година да подготват национални планови, во кои ќе го прецизираат начинот на кој ќе се откажат од увозот на руски енергетски производи.
Тие планови ќе мора да содржат извештај за количината на гас увезен од Русија според постојните договори, временска рамка за постепено напуштање на рускиот гас и опции за диверзификација на увозот и технички можности за замена на рускиот гас.
Јасно е дека не сите земји се зависни или подеднакво зависни од увозот на руски енергетски производи, а Словачка и Унгарија од политички причини, но и со оглед на нивната инфраструктурна состојба, досега не изразија амбиции да престанат да увезуваат од Русија.
Што се однесува до гасот, Европската комисија предлага подобрување на транспарентноста, надзорот и следливоста на рускиот гас на европските пазари. Нови договори со руски добавувачи на гас, без разлика дали станува збор за гасоводи или течен природен гас, ќе бидат спречени, а спот договорите ќе бидат прекинати до крајот на оваа година.
Со овие мерки, до крајот на оваа година, ЕУ би го намалила увозот на руски гас за една третина. Да ве потсетиме дека пред војната во Украина, ЕУ увезуваше околу 150 милијарди кубни метри руски гас годишно, а сега е намален на 52 милијарди. Ова значи дека до крајот на 2025 година, количината би се намалила на 35 милијарди кубни метри годишно, а целиот увоз би требало да престане до крајот на 2027 година.
Брисел има намера да смисли нови начини за ограничување на руската флота во сенка што извезува нафта и покрај санкциите. Што се однесува до нуклеарната енергија, следниот месец треба да се предложат мерки поврзани со рускиот увоз на збогатен ураниум и ограничувања за нови договори потпишани со Агенцијата за снабдување на Евроатом (ЕСА) поврзани со ураниум, збогатен ураниум и друг нуклеарен материјал со потекло од Русија.