Изминатата година беше крајно турбулентна за еврозоната, при што Германија и Франција, нејзините најголеми економии, доживеаја политички и економски потреси што резултираа да немаат буџет за 2025 година.
Економистите тврдат дека патот на двете земји е загрижувачки, предупредувајќи дека недостатокот на раст, фискалната нерамнотежа и политичката непопустливост може да доведат до пад и губење на угледот на Европа како целина.
„Денешната ситуација е различна од пред [кризата на државниот долг], имајќи предвид дека најакутните проблеми во Европа повеќе не се концентрирани во помалите економии како Грција. Наместо тоа, двете најважни економии во Европа се тие кои се борат“, вели Нил Ширинг, главен економист во Капитал економикс, во анализата за декември.
„Европа се соочува со континуиран пад без фундаментални реформи во нејзината суштина“, рече Ширинг, истакнувајќи дека доколку тие не се спроведат, „тешко е да се избегне заклучокот дека иднината на Европа е обележана со многу низок раст, постојана загриженост за фискалната одржливост и намален углед во свет кој се повеќе се дефинира со ривалството меѓу суперсилите, САД и Кина“.
Засега ниту Франција ниту Германија немаат буџет за 2025 година, поради политичките конфликти кои на крајот ги срушија нивните влади.
Нови избори во Германија се закажани за февруари, додека аналитичарите предвидуваат дека парламентарните избори во Франција ќе се одржат следното лето. Земјите во моментов работат со привремени буџети, ги пренесоа одредбите за даноци и трошоци од 2024 година на оваа година, а неизвесно е кога некоја од нив ќе донесе буџет за 2025 година.
Франција и Германија се соочуваат со различни економски предизвици, што ги одразува и опасностите од прекумерно и недоволно трошење.
Франција имаше буџетски дефицит проценет на 6,1% и долг од 112% во 2024 година, според податоците на ММФ. Новата влада на премиерот Франсоа Баиро се очекува да има потешкотии да ги натера спорните пратеници од сите страни да го усвојат буџетот за 2025 година, исто како што тоа го правеше во времето на неговиот претходник Мишел Барние.
Германија, од друга страна, се соочува со предвремени федерални избори во февруари, откако владејачката коалиција под канцеларот Олаф Шолц падна на есен поради несогласувањата околу економската и буџетската политика. Проблемот на Германија лежи во недоволната потрошувачка и недостигот на инвестиции, што доведе до пад на економскиот раст.
„Во остар контраст, проблемот на Германија е премногу строга фискална политика“, забележа Нил Ширинг од Капитал Економикс.
„Нејзината таканаречена „должничка кочница“ значително го намалува просторот за трошење на дефицитот, иако оптоварувањето со јавен долг на Германија е мало. Со стагнација на економијата, Германија ќе има корист од полабава фискална политика – и бидејќи тоа речиси сигурно ќе го повлече увозот од други земји, тоа ќе помогне во растот (а со тоа и на фискалната консолидација) во Франција и Италија“, додаде тој.
Фокусирајте се на растот
Економистите посочуваат дека недостатокот на буџетски планови значи дека главните европски економии нема да можат целосно да се посветат на политиките насочени кон економски раст, со што ќе продолжи загрижувачкиот тренд на анемичен раст од претходните години.
Овој тренд беше предизвикан од комбинација на настани, како што се војната во Украина и зголемувањето на цените на енергијата, фактор што ги погоди енергетските индустрии во Европа. Исто така, ситуацијата е отежната од послабата побарувачка – и надворешната, како онаа од Кина, и послабата потрошувачка во Европа – како и подлабоките структурни проблеми, како што се нискиот раст на продуктивноста и недостатокот на конкурентност.
Европската централна банка (ЕЦБ) се обиде да ја поттикне економската активност во еврозоната со намалување на каматните стапки, спроведувајќи намалување од 25 базични поени во декември – четвртото намалување оваа година – што ја намали основната стапка на 3%. Централната банка соопшти дека очекува раст на економијата на еврозоната за 0,7 отсто во 2024 година и 1,1 отсто во 2025 година. Инфлацијата во блокот се проценува на 2,4% во 2024 година и 2,1% оваа година.
Ризиците за економскиот раст „и понатаму се навалени надолу“, рече претседателката на ЕЦБ, Кристин Лагард на прес-конференција во декември, предупредувајќи на можноста за „поголеми тензии во глобалната трговија“ и дека „пониските нивоа на доверба може да го попречат закрепнувањето на потрошувачката и инвестиција.“ побрзо од очекуваното“.
Некои аналитичари, како Калум Пикеринг, главен економист во Пил Хант, изјавија за CNBC дека ЕЦБ треба да биде похрабра и да се одлучи за повеќе намалувања на каматните стапки во 2025 година.
Други веруваат дека намалувањето на каматните стапки не може да ги реши структурните проблеми, како што е нискиот раст на продуктивноста, ниту да се справи со предизвиците како што се можните царини за европскиот извоз во САД, што, според очекувањата, би можело да ги воведе новоизбраниот американски претседател Доналд Трамп.
„Нашата основна прогноза е дека Европа ќе има прилично тешка година во 2025 година“, изјави Јари Стен, главен европски економист во Голдман Сакс, за CNBC. Инвестициската банка предвидува раст на еврозоната од 0,8% во 2025 година – во споредба со растот од 2,5% за САД во истиот период.
„Има многу проблеми… високите цени на енергијата, забавувањето на Кина, политичката несигурност, трговските тензии – сето тоа се негативни фактори“, рече Стин за „Squawk Box Europe“ на CNBC. Сепак, инвеститорите сè уште бараат потенцијални позитивни точки во регионот.
„Луѓето се прашуваат дали би можело да има поголема фискална поддршка во Германија по новите избори – можеби, мислиме дека ќе има, но мислиме дека на крајот ќе биде ограничена“, рече Стин.
„Тие се прашуваат и дали европскиот потрошувач конечно може да биде пријатно изненаден; стапката на заштеда е висока, всушност има многу пари [што би можеле да се потрошат], но повторно мислиме дека ќе има одредена поддршка, но тешко дека ќе има големо позитивно изненадување“.
Стин истакна дека пониските каматни стапки „донекаде ќе помогнат во штедењето и ќе ја поттикнат потрошувачката, а тоа е една од причините зошто навистина мислиме дека Европа ќе расте следната година, и покрај овие предизвици“.
„Но, во исто време, мислам дека треба да бидеме реални и да признаеме дека многу од проблемите за кои разговаравме – како цените на енергијата, Кина, структурните прашања – нема да се решат со намалување на каматните стапки“, додаде тој.
„На крајот, тоа ќе биде предизвикувачко опкружување.
Извор: CNBC