Претставниците на земјите-членки на ЕУ во средата се договорија за мерките за 16-тиот пакет европски санкции против Русија, кои вклучуваат забрана за увоз на руски алуминиум, забрана за извоз на играчки конзоли во Русија, како и вклучување на уште 73 бродови од т.н. „флоти во сенка“ на листата на санкционирани пловни објекти.
Пакетот мерки беше предложен од Европската комисија и треба официјално да биде усвоен од министрите за надворешни работи на ЕУ во понеделник, по повод третата годишнина од руската инвазија на Украина, која започна во февруари 2022 година.
Забраната за увоз на руски алуминиум ќе се воведува постепено, а целосната забрана треба да стапи во сила за една година. Дополнително, пакетот додава уште 48 физички и 35 правни лица на листата на санкции, што значи дека ќе се соочат со замрзнување на имотот во Европа, како и забрана за влез во ЕУ.
Европската унија, заедно со другите западни сили, ги заостри ограничувањата во последните месеци за да го намали извозот на руска нафта. Освен бродови од т.н „флота во сенка“ – име за танкери кои полулегално пренесуваат руски енергетски производи низ светот – амбасадорите на ЕУ, исто така, одлучија да воведат забрана за бизнис со руските поморски пристаништа и аеродроми преку кои се вршат пратки кои го избегнуваат ограничувањето на цената на сурова нафта од Русија.
Ограничувањето беше наметнато од групата Г7 на крајот на 2022 година, по цена од 60 долари за барел, за да се спречи Москва да профитира од флуктуациите на пазарот и зголемувањето на цените на нафтата на светскиот пазар – но исто така овозможи и натаму да се тргува со руската нафта. Истовремено, на компаниите од западните земји им се забранува да даваат услуги за транспорт на цистерни доколку постои сомнеж дека предметната нафта чини повеќе од пропишаниот максимум. Подоцна, слична забрана беше воведена и за нафтените деривати.
Во јануари, американската администрација на претседателот Бајден воведе санкции за 161 танкер, две големи руски нафтени компании, неколку трговци со стоки, како и една голема осигурителна компанија која се занимава со осигурување на танкери.
Во најновиот пакет европски мерки, 73 нови бродови ќе бидат додадени на постојната листа од 79 бродови за кои се верува дека ќе се користат за нелегален извоз на нафта или ќе се користат во војната против Украина, на пример со транспорт на артилериска муниција од Северна Кореја. Пакетот, исто така, ќе ги прошири санкциите за сите лица и субјекти поврзани со „флотата во сенка“ – вклучувајќи ги и сопствениците на таквите бродови, како и капетаните кои управуваат со нив.
Покрај тоа, новите мерки ќе го ограничат и извозот на конзоли за игри и поврзана опрема како што се контролори и симулатори за летање, бидејќи се верува дека руската војска може да ги користи за контрола на воени беспилотни летала. Ќе биде забранет и извозот на хром и одредени хемиски соединенија, како и забраната за европските компании да ги сервисираат рафинериите за нафта и гас во Русија.
Според најновите податоци на Евростат од ноември 2024 година, европскиот извоз во Русија е намален за 58 отсто меѓу првиот квартал од 2022 година и третиот квартал од 2024 година по избувнувањето на војната во Украина и воведувањето на бројни санкции, додека увозот од Русија паднал за 86 отсто во тие 30 месеци.
Сепак, дел од извозот е префрлен во Русија поради санкциите на соседните земји кои сè уште слободно тргуваат со Москва, како дел од Евроазиската економска унија (ЕЕУ).
Според анализата на независниот весник „Москва тајмс“ од ноември минатата година, во која се споредуваат бројките од националните статистички заводи, европскиот извоз во Киргистан, Ерменија и Казахстан значително се зголемил помеѓу 2021 и 2023 година – исто како што извозот од овие земји во Русија драстично се зголемил.
Трговскиот обем на ЕУ со овие три земји порасна за 29 отсто, на 44,5 милијарди долари, додека нивната трговска размена со соседна Русија се зголеми за речиси 38 отсто, од 23 на 38 милијарди долари. Слично зголемување на трговијата е забележано во Узбекистан и Грузија – сето тоа упатува на заклучокот дека овие земји често се користат за заобиколување на европските санкции.