Светот не успеа да инвестира доволно ресурси за да избегне климатски промени и нагло зголемување на цените на фосилните горива, предупредува Меѓународната агенција за енергија (ИЕА), пишува Блумберг.
Во извештајот само неколку недели пред клучниот самит за климатските промени познат како COP26, агенцијата вели дека инвестициите во зелена енергија, како што се сончева енергија и ветерна, потребни за да се запре глобалното затоплување, заостануваат. Во исто време, цената на фосилните горива е пониска отколку што е потребно доколку продолжи сегашниот раст на побарувачката за нафта, природен гас и јаглен.
„Постои опасност од големи шокови за глобалните енергетски пазари“, рече Фатих Бирол, шеф на агенцијата во средата.
„Не инвестираме доволно за да ги задоволиме идните потреби за енергија“.
Предупредувањето доаѓа во време кога глобалната економија ја доживува најтешката енергетска криза во последната деценија, со постојан прекин на електричната енергија во Кина и Индија. Дури и во Европа, производителите на ѓубриво и челик беа принудени да ги затворат своите погони поради рекордните цени на електричната енергија и гасот. Глобалните емисии ќе го достигнат второто најголемо годишно зголемување во 2021 година, што се приближува до рекордно високо ниво.
Во минатото, агенцијата, која се консултира со некои од најиндустризираните земји како што се САД, Германија и Јапонија, предупреди на недостаток на инвестиции во зелена енергија. Во својот водечки извештај World Energy Outlook, ИЕА, исто така, нагласува дека сегашните инвестиции не се доволни ако планетата продолжи да се потпира на фосилни горива како и досега.
Пандемијата, што доведе до скоро рекордно ниско ниво на нови инвестиции во нафта и гас во 2020 година, го засили трендот, соопшти ИЕА. „Доколку побарувачката остане повисока, тоа ќе доведе до ограничена понуда во наредните години, што ќе ги зголеми ризиците од повисоки и нестабилни цени“.
ИЕА се обидува да оди по тенок мраз. Во минатото, агенцијата беше критикувана од инвеститори во зелени инвестиции за недостаток на раст на обновливите извори на енергија, како и за огромниот пад на трошоците за зелена енергија. Оттогаш, ИЕА ја промени својата позиција, фокусирајќи се повеќе на чиста енергија. Агенцијата, исто така, повремено повикува на помала употреба на фосилни горива. Ова ги загрижува некои членови на ИЕА, кои се плашат дека понудата на фосилни горива може да падне побрзо отколку побарувачката, што ќе предизвика скокови на цените што би можеле да ја поткопаат политичката поддршка за климатската политика.
Шефот на агенцијата рече дека охрабрувачки знаци за чиста енергија почнаа да се појавуваат „против упорното присуство на фосилни горива“, додавајќи: „Владите треба да го решат ова прашање за време на COP26, давајќи јасен сигнал дека се посветени на брзо зголемување во чисти технологии на иднината“.
Состанокот COP26 во Глазгов, кој започнува кон крајот на октомври, беше наречен последна можност што ја има светот да спречи катастрофални климатски промени.
ИЕА им претстави на службениците три можни сценарија за тоа како енергетската карта на светот би можела да се развие во следните 30 години. Само едно од овие сценарија, наречено нулта емисија на штетни гасови до 2050 година, може да помогне да не се зголемат глобалните температури за повеќе од 1,5 степени Целзиусови. Ова сценарио бара драстичен пад на побарувачката за фосилни горива и бара запирање на развојот на нови нафтени и гасни полиња. Меѓутоа, ИЕА призна дека ќе бидат потребни инвестиции за одржување на производството во некои сегашни области.
Другите две сценарија, кои ја следат актуелната политика за клима и енергија, предвидуваат поголема зависност од фосилни горива. Во нив, просечната глобална температура може да се зголеми во просек за 2,1 и 2,6 степени Целзиусови.
Без оглед на патот што ќе го избере светот, ИЕА се грижи дека владите не ги исполнуваат своите ветувања за враќање на зелените политики по пандемијата. Побарувачката за нафта, гас и јаглен нагло се зголемува во 2021 година, а Кина навести промена на своите енергетски и климатски политики, фокусирајќи се на избегнување на недостигот што моментално ја осакатува нејзината економија.
„Ако не го смените правецот, ќе завршите таму каде што застанавте“, вели Тим Гулд, главниот енергетски економист на ИЕА, во интервју пред објавувањето на извештајот.
„Доколку не ја промените структурата на побарувачката за енергија, закрепнувањето на економската активност отсекогаш можело да доведе до повторно појавување на претходните модели како во побарувачката на енергија, така и на емисиите“.
