Во поранешна Југославија требаше да се изградат четири нуклеарни централи, а сараевскиот „Енергоинвест“ произведуваше реакторска опрема.
Ова во интервју за „Глас српске“ го раскажа експертот за енергетика Миодраг Месаровиќ, кој своевремено беше дел од тимот што ја избра локацијата и концептот за изградба на нуклеарната централа „Кршко“ во Словенија, пренесува Б92.
Како што рече, југословенската влада започнала со обука на кадри уште во 1955 година, а веќе во шеесеттите години на минатиот век почнала да бара можни локации каде би можеле да се градат. Во тоа време Белград беше центар за образование од сите републики. Обезбедена е и голема сума пари за истражување на локацијата.
„Отворен е и рудникот Кална на Стара планина, од кој се вадел ураниум и се носи во Институтот за нуклеарни науки „Винча“. Нуклеарната програма во тоа време вклучувала изградба на дури четири нуклеарни централи. Властите знаеле дека Резервите на јаглен не се вечни и се планираше прво да се изгради хидроцентралата „Кршко“ во Словенија, која беше пуштена во употреба во 1983 година, а беа планирани уште две на брегот на Дунав, рече Месаровиќ.
Планот на Тито беше тие да бидат изградени најдоцна до 2000 година. За втората дури беше распишан тендер и се разговараше за избор на технологија.
„Во целиот овој бизнис беше вклучена и „Енергоинвест“ од Сараево произведуваше опрема за реактори, а дел дури се извезуваше и испорачуваше во Русија. Исто Раде Кончар правел генератори, а Југотурбина изработувал турбини, се потсетува овој експерт.
Кога ќе се повлече линијата, купен е само реакторот за нуклеарната централа „Кршко“. Но, тогаш се случи катастрофа во „Чернобил“, по што беше донесен закон со кој се забранува изградба на вакви енергетски капацитети.
Инаку, кога југословенските власти решија да влезат во проектот за изградба на нуклеарни централи, прво испратија луѓе на образование и обука низ целиот свет, давајќи им стипендии. Голем број од нив професионално се школувале на Електротехничкиот факултет во Белград, каде имало нуклеарен оддел.
Тоа школување и образование започнало во 1955 година. Така беа потребни 28 години за да се создадат сите услови за да се изгради и пушти во употреба првата нуклеарна централа „Кршко“.
