Харалд Еја (56), норвешки социолог, аналитичар и хуморист и стенд-ап комичар, со години ги анализира богатите луѓе и глобалната распределба на богатството.
Уште како млад докторант, тој се интересирал за концептот на богатство, како и за начините за постигнување на толку посакуваната финансиска благосостојба.
Едно од првите прашања беше: Каде во светот е најлесно човек да се збогати?
Во истражувањето, и социолошко и економско, Еја дојде до следните заклучоци (препорака за сите чија цел е богатството), пренесува Bonitet.com.
Одговорот на социолог
На самиот почеток од обработувањето на оваа тема, Еја го доби првиот конкретен одговор од неговиот ценет професор по социологија: „Ако целта во животот ти е да се збогатиш, најдобро би било да се родиш во општество каде што има слободен пазар, ниски даноци и минимална државна интервенција. И, се разбира, не треба да учиш социологија ако сакаш да се збогатиш“.
Кој е одговорот на економистот?
„Пред да ви кажам каде во светот е најлесно да се збогатите, би било добро прво да го дефинирате поимот „богатство“. Според еден од поценетите извештаи (The Wealth Report 2014), тој е богат поединец чија „нето вредност“ е повеќе од 30 милиони долари. Ние ги нарекуваме и ултра богати. Според овој критериум, сега има повеќе од 170 илјади ултрабогати луѓе во светот, а ова се првите пет земји кои можат да се пофалат со најголем број богати луѓе: САД (40 илјади), Јапонија, Германија, Велика Британија, Кина“, напиша во 2018 Харалд Еја.
Богатство по глава
Но, каква е сликата на светот ако се пресмета бројот на ултра богати по глава на жител? Еја пишува:
Со исклучок на „даночните оази“ како Кипар, Швајцарија, Хонг Конг, Сингапур или Монако, сликата на светот со богато население на милион е следнава: Норвешка, Шведска, Нов Зеланд, Канада, Данска (179 ултра- богати на милион жители). Каде се САД на ваква листа? На сигурно 13. место“, пишува Еја.
Кога милијардерите се тема, бројките се менуваат. Поточно, ако богатството значи нето вредност од една милијарда долари, а според Форбс, на петто место е Германија (1,2 милијардери на милион жители), на четврто место се САД, трето е Норвешка, второ е Шведска, а на прво место е Исланд.
Како дојде светот до оваа дистрибуција каде што скандинавските земји, „социјалистичките системи“ станаа погодни средини за зголемување на бројот на ултра богати? „Ова е мистерија“, заклучил социологот и од своето истражување извлекол две клучни причини.
Има две причини
Првата причина што Еја ја наведе како клучна кога станува збор за земјите подобни за збогатување е бесплатното образование.
„Бесплатното високо образование за сите и поволните студентски кредити ги мотивираат луѓето да ги искористат своите таленти и да заработат пари. Истражувањата потврдуваат дека поради ваквото образование, во скандинавските земји има многу повеќе „самонаправени“ успешни и богати луѓе отколку во САД. Во Данска дури 14 отсто од богатите успеале да заработат многу пари од нула. „Образованието е многу скапо во САД“, вели Харалд Еја.
Уште една причина и финале
Друга причина зошто социологот Еја би ве испратил во Скандинавија доколку сонувате за богатство е следната споредба со САД.
„Доколку сте во Америка и купувате намирници, на касата ќе ве фатат вработени кои ќе ви помогнат да ги спакувате купените залихи во кеса. Во Норвешка немате кој да помогне. Кодовите на производите ќе ги вчитате сами и сами ќе ги платите. Ако ја платите патарината во Америка, во кабината ќе ве најде човек кој ќе ви наплати за следење. Скандинавците користат електронска наплата на патарина.
Дури и ако одите во јавен тоалет во САД, вработените ќе ве најдат и таму. Во скандинавските јавни тоалети нема вработени, па дури и тоалетите автоматски се чистат по употреба.
Виновникот за ваквиот поинаков пристап кон многу услуги се скандинавските синдикати. За да се постигне потребната минимална плата, скапо е еден супермаркет да има вработен пакувач или чистач на јавен тоалет. За истата позиција во САД платата би им била три пати поголема и затоа работата морале да ја преземат машините. „Новата технологија ја зголемува продуктивноста во општество кое ја зголемува заработката на долг рок“, напиша Еја во една од своите последни критики.
Најлесно е човек да се збогати
Според истражувањето на споменатиот социолог, три точки во скандинавската средина се многу важни и клучни доколку сакате да се збогатите: високи даноци кои овозможуваат бесплатно или достапно образование и повеќе талентирани луѓе кои се вклучуваат во економијата; силни синдикати кои не се откажуваат од борбата за зголемување на продуктивноста.
