Забавувањето на продажбата на мало и падот на довербата на потрошувачите покажуваат дека кризата на трошоците за живот го достигна и источното крило на Европа. Двоцифрената инфлација ги јаде приходите на жителите, а цените на храната се зголемуваат меѓу 15% и 22% поради високите трошоци за енергија.
Набргу по почетокот на војната во Украина, главните економии во Западна Европа почнаа да „кризираат“. На исток, сепак, работите се поинакви, благодарение на зголемувањето на платите и великодушните владини субвенции во некои земји. Сепак, ситуацијата нагло се промени, пишува „Ројтерс“.
Аналитичарите предупредуваат на ризик од рецесија ширум Европа. Луѓето почнуваат да преземаат акција. Полјаците го скратуваат времето за одмор, Чесите штедат на ресторански трошоци, а некои од нив бараат втора работа. Во Унгарија, каде што само инфлацијата на храната беше 22,1% на годишно ниво во јуни, луѓето ги намалуваат трошоците за намирници и набавки на трајни добра.
Растот на продажбата на мало во Унгарија забележа годишен пораст од 4,5% во јуни, од 10,9% во мај, додека продажбата на мебел и електроника е намалена за 4,3%. Тоа покажува дека ефектите од масовните даночни намалувања што ги направи владата на премиерот Виктор Орбан пред изборите во април почнуваат да исчезнуваат.
И растот на продажбата на мало во Полска, исто така, забави на 3,2% на годишно ниво во јуни (8,2% во мај). Во Чешка, ревидираната продажба на мало без автомобили и мотоцикли падна за 6% на годишно ниво во јуни, откако падна за 6,6% во мај.
Според Петер Вировац, аналитичар во ING во Будимпешта, домаќинствата значително реагираат на зголемените трошоци за живот и потрошувачката почнува да забавува. Унгарската централна банка предвидува намалување на побарувачката за кредити.
Намалување на трошоците
Економскиот раст во Европа во втората половина од оваа година и нагло ќе се забави во 2023 година поради зголемувањето на каматните стапки, намалените државни расходи и зголемените трошоци на компаниите.
Citigroup прогнозира дека унгарската економија би можела да порасне за речиси 5% во 2022 година, но има ризици за прогнозата за раст од 1% следната година. Унгарската централна банка сè уште прогнозира раст меѓу 2% и 3% за 2023 година, но новите прогнози треба да бидат објавени во септември. Се очекува полската економија да порасне за 3,8% оваа година и за 3,2% во 2023 година, покажуваат податоците на владата.
Дури и ако се очекува летото да донесе бум во туристичкиот сектор, Полјаците почнуваат да штедат на патувања. „Полјаците ги намалуваат патувањата во просек за еден ден и ги одложуваат резервациите во последен момент“, коментира Наталија Јаровска, експерт во Noclegi.pl.
Чешката централна банка предвиде рецесија на почетокот на годината бидејќи очекува економијата да се намали за 0,4% во четвртиот квартал од 2022 година и за 1% во првиот квартал од 2023 година. Податоците од различни услуги за плаќање ресторани, како што е Sodexo покажуваат пад на трошоците во рестораните и во Чешка.
Според податоците од истражувањето на социолошката агенција СТЕМ, 80% од чешките домаќинства го намалуваат или ограничуваат купувањето поради брзиот раст на сметките за енергија.
