Оваа година беше тешка година за многу пазари и индустрии. Првата половина од годината беше најлошата за берзата во последните неколку децении. Криптовалутите се во постојан пад од почетокот на годината, со минус од 60 и повеќе проценти, а крајот на годината го одбележа банкрот на многу компании. Поскапувањето на струјата, нафтата и гасот им предизвика проблеми на сите стопански гранки.
Технолошкиот сектор е еден од најтешко погодените, поради што во текот на годината беа забележани масовни отпуштања. Само во САД се отпуштени најмалку 88 илјади работници, а во остатокот од светот ситуацијата не е ништо подобра.
Ни Microsoft не избегна масовни отпуштања
Отпуштањата почнаа релативно скромно, но кон средината на годината на ред дојдоа големите компании. Тие се обидуваат да се ослободат од вишокот работници, што аналитичарите го гледаат како сигнал дека во 2023 година доаѓа многу поголема криза отколку што очекуваат ММФ, Светска банка и државните институции. Најголемите играчи во индустријата, како што се Netflix, Microsoft, Twitter и Meta, отпуштија или најавија отпуштања на илјадници луѓе.
Microsoft отпушти речиси 1.000 вработени во октомври, само пет месеци откако објави дека речиси двојно ќе ги зголеми трошоците за работна сила. Големо покачување на платите и распределба на акциите на компанијата на вработените беше најавено поради, како што најави самиот Microsoft, порастот на трошоците за живот и немањето квалификувани работници на пазарот.
Во средината на октомври Microsoft соопшти дека, како и сите компании, редовно ги проценуваат нивните деловни приоритети и прават структурни прилагодувања во согласност со нив.
„Ќе продолжиме да инвестираме во нашиот бизнис и да вработуваме во клучни области за раст во текот на следната година“, рекоа тие како одговор на гласините дека до 1.000 луѓе во компанијата ќе бидат отпуштени.
На почетокот на годината акциите на Microsoft се тргуваа по цена од 315 до 335 долари, а до октомври паднаа на помалку од 250 долари. Ова е во согласност со големиот пад на цените на берзите од почетокот на годинава, па дури и нешто полош од просекот.
Twitter отпушти половина од своите работници
Почетокот на ноември беше особено шокантен. Прво, Илон Маск, новиот сопственик на Twitter, објави дека компанијата ќе отпушти половина од своите вработени, приближно 3.750 работници. Неколку дена потоа, Meta, компанијата на Марк Закерберг под која работи Facebook, најави отпуштање на повеќе од 11.000 работници.
Според отпуштените работници, кои се пожалија преку нивните профили на Twitter, цели тимови, вклучувајќи доверба и безбедност на производите, корпоративна политика, комуникации, управување со твитови, етичка вештачка интелигенција, наука за податоци, истражување, машинско учење, општествено добро, пристапност, беа укинати, како и одредени основни инженерски тимови.
Некои работници дури го тужеа Twitetr со аргумент дека компанијата го прекршила американскиот федерален закон и законот на државата Калифорнија затоа што отпуштањата не биле објавени доволно рано. Отпуштањата дојдоа само неколку дена откако Илон Маск ја презеде компанијата за 44 милијарди долари. Тој веднаш уште првиот ден ги разреши менаџерите на компанијата, вклучително и членовите на одборот на директори. Неколку дена по масовните отпуштања, во компанијата беше прекината соработката со 4.000 до 5.000 работници со договор.
Лоши резултати на Meta
Додека Илон Маск отпушти половина од вработените на Twitter, Марк Закерберг отпушти „само“ 13 отсто од вработените во Meta (Facebook). По тој повод, Закерберг директно им се обрати на вработените преку соопштение, преземајќи ја одговорноста, но и бранејќи се дека сите други начини за намалување на трошоците се веќе спроведени и дека компанијата нема избор.
„На почетокот на COVID-19, светот одеднаш се пресели онлајн, а брзиот раст на е-трговијата доведе до огромно зголемување на приходите. Многу луѓе предвидуваа дека ова ќе биде трајно забрзување што ќе продолжи и по завршувањето на пандемијата. И јас го предвидев тоа, па донесов одлука значително да ги зголемам инвестициите.
Не само што онлајн купувањето се врати на претходните трендови, туку и макроекономскиот пад, зголемената конкуренција и падот на рекламирањето предизвикаа нашите приходи да бидат многу помали отколку што очекував. Направив грешка и преземам одговорност за тоа“, додаде тој.
Финансиските податоци на Meta за третиот квартал од 2022 година ги потврдуваат изјавите на Закерберг. Приходите се за 4 отсто помали во однос на истиот период лани, а расходите пораснале за 19 отсто. Иако бројот на корисници на Facebook се зголеми за 2 до 4 отсто, тоа не беше доволно да се оправда зголемувањето на бројот на работници за 28 отсто за една година.
2022 година е лоша година за берзите, полоша за технолошкиот сектор отколку за другите сектори, но е катастрофална за Meta. Кога беа објавени отпуштањата за 11.000 луѓе, цената на акциите беше помала од една третина од нејзината цена од годината до денес, или помалку од 100 долари. Акцијата на Meta на почетокот на годината се тргуваше по цена повисока од 330 долари.
Amazon, Intel, Better.com и Robinhood отпуштаат илјадници работници
Една од првите компании што масовно дистрибуираше отпуштања беше Better, компанија која се занимава со онлајн заеми за недвижнини. Во април отпушти од 1.200 до 1.500 работници, откако веќе отпушти 900 од нив во декември, а над 3.000 во март. Во својот врв, компанијата вработуваше 10.000 работници, а вкупно половина од нив беа отпуштени.
Robinhood, компанија која овозможува тргување со акции и криптовалути преку мобилна апликација, на крајот на април отпушти 9 отсто од своите вработени, околу 900. Во август отпушти дополнителни 23 отсто од своите вработени, околу 700, поради големиот крах на криптовалутите од почетокот на годината и падот на бројот на корисници.
Intel, најголемиот светски производител на чипови според приходите, отпушта работници цела година. Продажбата во третиот квартал е намалена за 20 отсто во однос на претходната година. Времето на забавување е особено проблематично бидејќи компанијата се обврза да потроши 80 милијарди долари за изградба на нови фабрики во Аризона, Охајо и Германија. Вкупно отпуштени се над 1.000 работници, а уште повеќе се испратени на тримесечен неплатен одмор.
Пазарот на микрочипови е познат по големите флуктуации, па Intel отпушти 12.000 работници во 2016 година, што е до 10 отсто од вкупниот број вработени. Сегашните отпуштања се проблематични поради почетокот на технолошката војна меѓу Кина и САД и охрабрувањето на владата за производство на микрочипови во САД.
Amazon планира да отпушти 10.000 работници неколку дена откако компанијата на 2 ноември објави дека нема да има нови вработувања поради влошената светска економска ситуација. Иако најавениот број на отпуштања е само мал дел од вкупниот број работници на Amazon, повеќе од 1,2 милиони, тоа е сигнал за пошироки макроекономски проблеми, кои ќе се искристализираат во следната година.
Бранот отпуштања во технолошкиот сектор е најава за кризата што доаѓа?
Долга е листата на компании од технолошкиот сектор кои делеле отпуштања во текот на 2022 година. Покрај веќе наведените, стотици работници беа отпуштени во Oracle, Salesforce, Zendesk, Asana, Stripe, DocuSign и многу други.
Иако американскиот пазар на труд е сè уште силен, со 1,9 отворени работни места за секој невработен, бранот отпуштања во технолошкиот сектор може да биде најава за насоката на глобалната економија во 2023 година.
Аналитичарите на инвестициската банка Morgan Stanley веруваат дека тоа не е така, бидејќи отпуштањата претставуваат само 0,1% од работните места во САД. Иако технолошките компании сочинуваат голем дел од вкупната берзанска капитализација, работните места во тој сектор претставуваат само околу 0,3% од вкупниот пазар на труд, според Morgan Stanley.
