Американскиот долар никогаш не бил посилен во однос на еврото, фунтата и другите светски валути.
Причината е што САД се релативно далеку од сегашните кризи, па капиталот оди таму. Тоа ќе има последици за потрошувачите ширум светот, пишува Deutsche Welle.
Откако го победи еврото, доларот е на прагот да се изедначи и со британската фунта – за прв пат во историјата. Еврото продолжи да паѓа, а тоа се должи на стравувањата од рецесија и енергетска криза како резултат на војната во Украина.
Ослабеа и другите клучни светски валути. Јапонскиот јен ослабе за речиси една петтина во однос на доларот оваа година и е на најниско ниво од 1998 година. Индиската рупија го достигна најниското ниво на сите времиња во понеделникот, откако претходно оваа година за прв пат и беа потребни повеќе од 80 рупии за долар.
„Доларот ја доживува својата најголема сила од 1980-тите“, напиша Јоргос Саравелос, шеф на истражувањето на девизниот курс во Дојче банк, во белешката до клиентите. „Поради оваа екстремна нестабилност, глобалното незадоволство полека се намалува.
Безбедно пристаниште
Најважната причина за зајакнувањето на доларот е неговата репутација како безбедно засолниште во време на криза. Централните банки ширум светот ги затвораат славините во страв од рецесија и инфлација во еврозоната. Инвеститорите бегаат кон доларот, кој е помалку изложен на ризици.
Друга причина е тоа што Федералните резерви на САД агресивно ја заострија монетарната политика – односно ги зголеми каматните стапки за да ја намали количината на пари во оптек и да се бори против инфлацијата.
Тој потег на Американците е спротивен од Јапонската централна банка која инсистираше на исклучително ниска референтна каматна стапка, како и Европската централна банка која долго време се спротивставуваше на зголемувањето на каматните стапки.
Последното зајакнување на доларот дојде откако новата британска влада го објави најголемото намалување на даноците во последните пет децении.
„Големите фискални бенефиции што се најавени може да го поттикнат економскиот раст на краток рок. Но, поголемото прашање е – кој ќе плати за тоа?“, вели Саравелос, објаснувајќи зошто инвеститорите полека бегаат од Обединетото кралство.
Поскап увоз за Европејците
Набилданиот долар може дополнително да ги погоди европските домаќинства по буџетот. Бидејќи послабата европска валута ги поскапува увозните производи – кои обично се изразуваат во долари. Доколку се работи за суровини или полупроизводи, тогаш крајната цена ќе биде повисока.
Исто така, европските туристи кои одат во САД ќе можат да купуваат помалку со парите што ги носат.
Меѓутоа, во нормални времиња, слабата валута не е нужно лоша работа. Напротив, за извозничка сила како Германија тоа би значело дека нејзините производи се поконкурентни на светскиот пазар бидејќи се поевтини во долари.
Но, тоа е слаба утеха бидејќи времињата не се нормални. Покрај санкциите и војната, продолжува и нарушувањето во глобалните синџири на снабдување што е забележано од почетокот на пандемијата. Тоа не се добри услови за извоз.
Потрошувачите во Индија исто така го почувствуваа силниот долар. Земјата во голема мера се потпира на увоз на масло и масла за јадење чии цени се врзани за доларот. Кога се преведува во рупии, цената е значително повисока.
Скапиот увоз дополнително ја поттикнува инфлацијата и ги принудува централните банки дополнително да ги зголемат каматните стапки за да ја намалат побарувачката. Високите каматни стапки ги поскапуваат кредитите, на пример за купување недвижен имот.
До кога вака?
Од друга страна, американските потрошувачи исто така би можеле да доживеат пад на цените бидејќи увезените стоки стануваат поевтини. Американските туристи во Европа ќе можат да купат повеќе. Компаниите сега се охрабруваат да прават повеќе бизнис во САД, а помалку во странство, бидејќи профитот таму е помал во долари.
Сепак, најголем удар би можеле да добијат економиите на земјите во развој кои имаат огромни државни долгови во долари, како Турција, Аргентина или Гана.
Саравелос наведува дека за да се запре растот на доларот, неопходно е Федералните резерви да ја олабават својата монетарна политика, а тоа ќе го направат дури кога ќе поминат најголемите ризици од инфлација.
Од друга страна, овој експерт додава дека е неопходно да се помине врвот на неизвесноста кога станува збор за снабдување на Европа со енергија, како и Кина да се збогува со политиката на „нула ковид“ поради која економските зони и пристаништа беа затворени.
„Барем дел од тоа треба да се случи за да се забави невидениот наплив на пари до безбедното пристаниште на Америка“, вели Саравелос. „Се плашам дека ништо од тоа сè уште не се случува.
