Талибанците го зазедоа Авганистан со неверојатна брзина, но се чини малку веројатно дека ќе го запленат поголемиот дел од имотот на авганистанската централна банка од околу 10 милијарди долари исто толку брзо.
Се верува дека централната банка на земјата, Da Afghanistan Bank (DAB) чува девизи, злато и други богатства во своите трезори, иако точната содржина е непозната, според авганистански официјален претставник, цитиран од Ројтерс. Покрај тоа, повеќето од средствата се чуваат надвор од Авганистан, според друг извор запознаен со оваа работа, што би можело да остави поголем дел од богатството надвор од дофатот на бунтовниците.
Гувернерот на банката, Ајмал Ахмади, на Twitter објави дека ги оставил своите заменици задолжени за банката во неделата, а подоцна полетал од аеродромот во Кабул, откако претседателот Ашраф Гани и другите клучни службеници веќе избегале.
Талибанците во саботата во соопштението велат дека трезорот, јавните објекти и владините услуги се сопственост на нацијата и “мора строго да се чуваат“.
Еве што е познато за средствата и резервите на централната банка:
Последниот финансиски извештај, објавен на Интернет, покажува дека DAB има вкупна актива од околу 10 милијарди долари, вклучувајќи резерви на злато во вредност од 1,3 милијарди долари и 362 милиони долари девизни резерви, според девизниот курс на 21 јуни, датумот на извештајот.
Многу средства во странство
Сепак, голем дел од ова не е случај во земјата.
Централните банки, особено во земјите во развој, често ги “паркираат“ своите средства во странство во институции како што се Банката на федерални резерви на Њујорк (FRBNY) или Централната банка на Англија.
Според консолидираната изјава на DAB, FRBNY поседува златни шипки во вредност од 101,770,256,000 авгани – во тоа време 1,32 милијарди долари – во име на авганистанската централна банка во своите трезори до крајот на 2020 година.
Во соопштението на DAB во јуни се вели и дека банката имала инвестиции во вредност од 6,1 милијарди долари. Иако најновиот извештај не дава детали за овие инвестиции, расчленувањето на извештајот на крајот на годината (2020 година) покажува дека повеќето од овие инвестиции се во форма на американски обврзници и хартии од вредност.
Инвестициите се направени преку Меѓународната банка за обнова и развој (IBRD), поделба на Светската банка, или преку FRBNY, а повеќето се со седиште во Соединетите држави. Меѓу нејзините помали позиции се акциите во инвестицискиот фонд на Банката за меѓународно порамнување, со седиште во Швајцарија, како и Банката за трговија и развој на Организацијата за економска соработка и Банката за економска соработка во Турција.
Запрашан за инвестицијата, вработен во FRBNY за Ројтерс рече дека банката не ги препознава или дискутира индивидуалните сопственици на сметки како прашање на политика, но генерално е во контакт со американските владини агенции за да ги следи настаните што можат да влијаат врз контролата врз странска централна банка.
Соединетите држави ги замрзнаа сите средства на DAB, објави Блумберг во средата.
Портпаролот на администрацијата на американскиот претседател Џо Бајден изјави за Ројтерс: “Ниту едно од средствата на централната банка што ги поседува авганистанската влада во САД нема да им биде даден на Талибанците“.
Парите во странска валута на DAB од околу 362 милиони долари се состојат речиси целосно од американски долари и се чуваат во седиштето и филијалите на банката, како и во претседателската палата, која сега е во рацете на Талибанците.
Не е јасно колку од оваа сума е во земјата на крајот на краиштата – високи функционери кои го напуштија Авганистан, секако, зедоа дел од овие средства. Според непотврдени информации, хеликоптерот на претседателот Ашраф Гани бил толку натоварен со пари што морал да остави дел од него за да полета.
Во соопштението за крајот на годината, исто така, е наведено дека златни шипки и сребрени монети во вредност од нешто помалку од 160 милиони долари се чуваат во трезорот на банката во претседателската палата.
Трезорите на авганистанската централна банка, исто така, содржат богатство од златен накит стар 2.000 години, орнаменти и монети, познати како богатство Бактриј, според УНЕСКО. Се сметаше дека скоро 21.000 антички артефакти биле изгубени до 2003 година, кога биле пронајдени во таен свод во подрумот на централната банка, откако ја преживеале претходната ера на владеење на Талибанците без да бидат откриени.
Авганистанските пратеници во јануари разговараа за идејата за испраќање на богатствата во странство на чување, предупредувајќи дека тие се подложни на кражба, според локалната телевизија Толо њуз.
Гледајќи ги меѓународните резерви на централната банка, Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) ги проценува тие на 9,5 милијарди долари во 2021 година во најновиот преглед, објавен во јуни.
Ова значи покривање на увозот повеќе од 15 месеци – многу повеќе од три месеци што се смета за безбеден минимум. ММФ соопшти дека го смета нивото на резерви “генерално соодветно за ризиците со кои се соочува Авганистан“.
Пристапот до СПВ е сомнителен
Клучно прашање ќе биде справувањето со уделот на Авганистан од претстојната распределба на специјални права за влечење (СПВ) во вредност од 650 милијарди американски долари на 190 земји -членки на Фондот на 23 август.
Распределбата на СПВ, единицата за размена на фондот врз основа на долари, евра, јен, стерлинг и јуан, има за цел да ги зголеми резервите на земјите во развој, кои се намалија по пандемијата на Ковид-19. Како член на ММФ, Авганистан има право на околу 455 милиони долари, врз основа на уделот од 0,07% во фондот.
Ако бунтовниците добијат пристап до вакви средства, тоа нема да биде добро прифатено во светските метрополи, но не сите земји имаат пристап до ССПВ наменети за нив. Во 2019 година, ММФ го прекина пристапот на Венецуела до своите СПВ откако повеќе од 50 земји -членки, кои претставуваат мнозинство од акциите на фондот, одбија да ја признаат владата на Николас Мадуро како легитимен претседател на Венецуела по спорните избори во 2018 година.
Фондот не одговори на барањето за коментар за претстојната распределба на СПВ за Авганистан.
Извор запознат со прашањето рече дека постапките на ММФ во вакви случаи се водени од ставовите на неговите членови. Членовите на ММФ, исто така, не постигнаа консензус дали да ја признаат воената хунта во Мјанмар по државниот удар во февруари.
Фото: Facebook
