Се чини дека еврозоната е во средина на нова рецесија, но загриженоста за тоа дали конечните бројки за раст на почетокот на следната година ќе бидат позитивни или негативни ја пропуштаат пошироката слика, велат уредниците на Ројтерс, Марк Џон и Кетрин Еванс.
Добрата вест, посочуваат тие, е дека валутната унија на 20 земји е подготвена да избегне длабока контракција што може да ги оштети компаниите, домаќинствата и банките со години. Лошата вест е дека растот се движи околу нула, со малку што ќе поттикне значајно закрепнување.
Економските предизвици се толку силни што следната година ќе биде неизвесна, а слабеењето на потенцијалот за раст сугерира дека еврозоната ќе се бори да порасне повеќе од 1% дури и со силно закрепнување.
Длабоките структурни проблеми значат дека Европа ќе заостанува зад повеќето други големи економски области во наредните години.
Краткорочен изглед
Краткорочната перспектива не е одлична – но не е ниту страшна.
Податоците од вторникот покажаа дека бруто домашниот производ на еврозоната е намален за 0,1% во периодот јули-септември во однос на претходните три месеци, што укажува на плитка рецесија и слаб четврти квартал е во тек, според раните показатели.
Растот, сепак, беше главно задржан во текот на годината, а рекордните високи каматни стапки – нуспроизвод на зголемената инфлација – заедно со построгите буџетски трошоци ќе го ограничат проширувањето на само 0,6% следната година, според анкетата на Ројтерс.
Оптимистите, вклучително и главниот економист на Европската централна банка (ЕЦБ), Филип Лејн, велат дека побарувачката треба да закрепне бидејќи работниците сега уживаат во зголемените реални плати, што ќе ја зголеми довербата.
Пазарот на трудот останува затегнат, а глобалната економија закрепнува, така што и надворешната побарувачка ќе биде поздрава.
Но, други извори велат дека има мали знаци за закрепнување на довербата на која смета ЕЦБ, наведувајќи ги високите трошоци за задолжување кои ги забавуваат инвестициите, омекнувањето на пазарот на трудот и послабата од очекуваната побарувачка во странство.
„Европа мина низ година на нулта раст и сега влегува во година во која и монетарната и фискалната политика се дизајнирани да го спречат растот“, рече економскиот советник на Уникредит, Ерик Нилсен.
„Европската економија веќе е на грб веќе една година и се чини дека плановите за монетарната и фискалната политика за 2024 година ја прифаќаат големата веројатност за уште една изгубена година“, рече тој.
Што нè очекува од 2025 година и понатаму
Изгледите остануваат лоши по следната година.
Европското работоспособно население ќе се намали додека зголемувањето на продуктивноста е слабо. Бизнисмените се жалат дека бирократијата се зголемува, што ги прави помалку конкурентни, додека интеграцијата на еврозоната во економската унија е запрена со мала очигледна политичка волја да се оди напред.
Европската комисија сега го проценува потенцијалниот раст на блокот на помалку од 1,5%, опаѓајќи на 1,2% до 2027 година, што е намалување од 2%-2,5% од почетокот на векот, главно поради демографските промени и слабите придобивки во ефикасноста.
„Многу земји, каде што беа во 1990-тите, сега стојат зад тоа. Немаше напредок – имаше регресија“, изјави неодамна Лејн.
„Со текот на времето се откажаа разни видови реформи, откажани се разни видови реформи. Ова е автогол кој може да се избегне“, додаде тој.
Потенцијалниот раст во САД, пак, е проектиран на околу 1,8% и останува стабилен.
Падот на работоспособното население во Европа исто така може да изненади. Стравувајќи дека ќе биде тешко да се вработуваат во иднина, фирмите брзо вработуваат, создавајќи уште позатегнат пазар на труд, потенцијално зголемувајќи ги платите и слабеејќи ја продуктивноста.
„Структурниот недостиг на квалификувана работна сила, влошен со демографската транзиција и неусогласеноста со вештините, ги принудува компаниите да ја трупаат работната сила и покрај зголемениот притисок на трошоците и економската несигурност“, рече економистот на УБС Рајнхард Клоуз.
Се чини дека Германија е најголемата пречка. Нејзините енергетски интензивни тешки индустрии се потпираат на надворешната побарувачка за раст, оставајќи ја лошо подготвена за новата реалност на скапата енергија и трговските тензии.
Потенцијалната стапка на раст на најголемата европска економија сега е под 1%.
Владите на Европската унија, во меѓувреме, се борат да постигнат консензус за важни прашања кои ќе помогнат во обликувањето на иднината. Тие вклучуваат каква улога треба да има миграцијата во олеснувањето на недостигот на работна сила, дали да се формира вистинска банкарска унија и дали тие треба да користат централизирано трошење за да се справат со проблемите низ блокот од 27 земји.
„Наместо да бидеме задоволни со стапки на раст од околу 1,2% во просек, да бидеме поамбициозни“, рече Лејн.
