I ВОВЕД
Една од позначајните измени во Законот за трговските друштва е проширување на можноста за трансформирање на заем во влог во друштво, односно конвертибилен заем. Оваа можност е воведена со измените на Законот за трговски друштва, а кои измени се објавени во Службен весник на РСМ бр. 99/2022 од 21.04.2022 година.
Имено, ваква можност постоеше и пред овие законски измени, но беше со многу потесен обем на примена. Во ЗТД пред измените, заем што се трансформира во влог можеше да се искористи како можност, само доколку заемот беше даден на друштвото од страна на единствениот содружник или единствениот акционер. Тоа значи дека заем што се трансформира во влог како можност можеше да се искористи само во правна форма ДООЕЛ, само од единствениот содружник и во правна форма АД и тоа само од единствениот акционер.
Со овие измени на ЗТД се прошири обемот на примена, па така, покрај погоре наведените можности, сега може и било кое трето лице или пак содружник во ДОО да стекне влог во друштвото (ДОО/ДООЕЛ), со трансформирање на заемот кој што го дал на друштвото.
Секако, треба да се напомене дека стекнувањето на влог во едно друштво врз основа на даден заем е регулирано во строго утврдена правна рамка, односно тоа може да се реализира само во постапка на зголемување на основната главнина на друштвото.
Целта на ваквите измените во ЗТД според законодавецот е да се олесни пристапот до финансии на друштвата, како и да се создаде поедноставена можност за работа и привлекување на инвеститори.
Досегашното законско решение, не можеше да најде примена од страна на инвеститорите и не беше „наклонето“ кон нивните интереси. Имено, доколку инвеститорите сакаа да инвестираат во одредена компанија или пак во start-up, инвестицијата можеа да ја реализираат или во форма на влог (основен капитал) или пак во форма на заем.
И во двата случаи, инвеститорите се соочуваа со сериозен предизвик да донесат соодветна одлука за инвестирање. Најпрво, не можеа лесно да донесат одлука за инвестирање, а потоа, откако ќе се одлучеа, не можеа лесно да го изберат видот на реализација на инвестицијата. Тоа, од причина што во една start-up компанија, особено непосредно по основањето, многу е тешко да се определи нејзината вредност и потенцијал како би можеле инвеститорите да одлучат за видот на реализација на инвестицијата, ниту пак може точно да се определи вредноста на уделот кој би се стекнал со инвестицијата, ако е одлучено да се реализира со вложување на основен влог.
Конвертибилниот заем е „алатка за инвестирање“ чија примена е широко распространета, со која инвеститорите одлучуваат својата инвестиција да ја дадат најпрво како заем, а подоцна истата може да ја трансформираат во влог во друштвото или да бараат да им се врати назад.
II ГЛАВЕН ДЕЛ
Заем што се трансформира во влог се реализира исклучиво во постапката на зголемување на основна главнина на друштвата, без оглед дали е даден од страна на содружник во ДООЕЛ, содружник во ДОО или од трето лице – инвеститор.
Конвертибилниот заем е еден од начините на зголемување на основната главнина со преземање на нови влогови, бидејќи во суштина, реализација на конвертибилниот заем ќе резултира со зголемување на основната главнина со уплата на нови влогови.
II – 1 Основни белези и начин на спроведување на постапката за зголемување на основната главнина преку заем што се трансформира во влог во друштвото
За да може да се реализира конвертибилниот заем, односно да се стекне влог врз основа на дадениот заем, потребно е заемодавачот (содружник или трето лице-инвеститор) и друштвото, да склучат договор за заем што се трансформира во влог со друштвото, кој договор треба да биде заверен на Нотар и да биде потпишан од сите содружници.
Со измените е предвидено дека заемот што се трансформира во влог може да биде реализиран, односно трансформиран во влог, најдоцна до истекот на третата година од потпишувањето на договорот за заем.
Откако ќе се склучи договорот и ќе се уплати заемот и откако ќе се создадат, односно исполнат предвидените услови во договорот за заем, друштвото треба да преземе дејствија во насока на реализација на конвертибилниот заем, односно спроведување на постапката на зголемување на основната главнина.
Имено, со цел реализација на конвертибилниот заем, друштвото треба да донесе одлука за зголемување на основната главнина со преземање на нови влогови, како и други неопходни дејствија согласно ЗТД.
II – 2 Дилеми кои може да произлезат во пракса
- Дали може да се склучи договор за заем и да се изврши исплата на заемот, а потоа со анекс или нов договор да се склучи договор за заем кој се трансформира во влог кој ги исполнува условите кои ги бара законот за да може да се спроведе постапката?
- Дали во договорот за заем може заемодавачот (инвеститор или содружник) и друштвото, без никакви ограничувања да ги договорат начинот, условите, правата и обврските (поголем удел, конверзија само на барање на заемодавачот, давање насоки, упатства, давање одобрение за преземање деловни актовности од заемодавачот и сл.)
- Дали со склучување на договор за заем кој се трансформира во влог, индиректно се создава тајно друштво, односно се уредуваат/настануваат/наметнуваат тајни содружнички односи?
- Дали склучувањето на договорот за заем кој се трансформира во влог игра улога при определување и упис на вистински сопственик во регистарот на вистински сопственици при ЦРРСМ?
- Што во случај на отворање стечајна постапка откако се исполнети условите за конверзија, но не е спроведена постапката за конверзија на заем во влог?
Подетално на оваа тема можете да прочитате во статијата објавена на веб страницата на Адвокатската канцеларија Чакаровска – Активности (cakarovska.com.mk)
