Светските проблеми со трговијата и транспортот, предизвикани од пандемијата на Ковид-19, ги преобликуваат економските трендови. Нарушен е синџирот на снабдување, транспортот стана поскап и побавен, а сето тоа создава недостиг и раст на цените во Европа.
Затоа, се размислува за концептот на nearshoring, враќање на производството од Далечниот Исток, особено Кина и Индија, на локации поблиску до Западна Европа. Една од овие локации е Западен Балкан, а во поширока смисла и Хрватска може да има корист од ваквиот развој на настаните, пишува Индекс хр.
Компаниите од БиХ, Србија, Црна Гора, Северна Македонија, Косово и Албанија ја гледаат својата можност во враќање на производството во Европа, особено во земјите со ниски трошоци за работна сила. Веќе е видливо драстично зголемување на нарачките од Западна Европа.
Германците ја напуштаат Кина и ја заменуваат со Западен Балкан
Компанијата GS-TMT од Травник во БиХ, во германска сопственост, планира да отвори нова фабрика поради зголемената побарувачка за електрични велосипеди и автомобилски делови од Германија и Австрија. Новиот погон ќе биде отворен во општина Прозор-Рама, а треба да вработи сто работници. Парадоксално, за земја во која стапката на невработеност е повисока од 30 проценти, наоѓањето работна сила ќе биде голем проблем.
GS-TMT, кој вработува 462 работници, падна за 16 отсто во 2020 година за време на пандемијата на коронавирус, но се зголеми за 32 отсто минатата година и се очекува да порасне за уште 42 отсто во 2022 година, со проценети приходи од над 60 милиони босански марки (32,4 милиони долари) , изјави за Ројтерс директорката на компанијата Сњежана Копрунер.
„Причината за зголемувањето на нашите приходи е тоа што го презедовме производството на дел од стоката произведена во Кина“, додаде таа.
Неодамнешното истражување на германските работодавци покажа дека Западен Балкан, вклучувајќи ги Албанија, Босна и Херцеговина, Косово, Црна Гора, Северна Македонија и Србија, се посакувани дестинации за инвестирање поради ниските трошоци за работна сила, даноците и географската локација, изјави Софија Клуге од германско – српската Стопанска комора за Ројтерс.
Додава дека германските работодавци, иако како предизвици ги наведуваат инфраструктурата, владеењето и политичката нестабилност, ја истакнале и таканаречената „културна близина“ и нивното позитивно искуство со работниците од регионот.
Податоците го потврдуваат трендот, извозот фантастично расте
Овој пример е дел од поширокиот тренд што трае од 2021 година, за што сведочат бројките. Вредноста на извозот од БиХ во 2021 година беше речиси за една петтина поголема од 2019 година, а покриеноста на увозот со извоз се зголеми од 58,9 отсто на 66,1 отсто.
Во истиот период, извозот од Србија пораснал со сличен интензитет, а покриеноста на увозот со извоз се зголемила од 73,5 отсто на 75,6 отсто. Извозот на Албанија исто така порасна со слична стапка, иако увозот исто така нагло порасна, оставајќи го увозот покриен со околу 46 отсто. Извозот на Северна Македонија во 2021 година е исто така повисок од 2019 година, иако растот беше помал отколку во Србија, БиХ и Албанија.
Хрватска, исто така, има корист од трендот на скратување на патиштата за испорака и враќање на производството во Европа. Според Централниот завод за статистика за надворешна трговија на Република Хрватска, вкупниот извоз во 2021 година изнесува 143,7 милијарди куни или 19,1 милијарди евра, што е за 27,34% повеќе од 2019 година.
Ова се фантастични резултати на хрватската економија, дури и малку подобри од резултатите на БиХ и Србија. Уште поважен е фактот што извозот расте многу побрзо од увозот, а особено покриеноста на увозот со извоз е зголемена на 67,5 отсто, во однос на 2019 година кога изнесуваше 60,9 отсто. Ова не се случило од раните 90-ти, така што тоа е навистина историски резултат.
