Сметана за лулка на новите демократии од падот на Советскиот Сојуз, Источна Европа сега е нашироко критикувана како инкубатор на реакционерен популизам, особено во Полска и Унгарија. Но, политичкото повлекување само го прави нејзиниот економски напредок уште поинтригантен, пишува за Фајненшл тајмс, Ручир Шарма, главен глобален стратег на Morgan Stanley Investment Management.
Ретко се случува една земја да направи премин од сиромаштија во богатство. ММФ следи 195 економии и идентификува само 39 како „развиени“. Само 18 земји се приклучија на оваа група од крајот на Втората светска војна, честопати на регионална основа. Прво беше Јужна Европа, вклучувајќи ги Грција и Португалија, потоа Источна Азија, предводена од Јужна Кореја и Тајван. Сега жешката точка е Источна Европа.
Од последните десет земји признати како развиени, четири се микро-држави или територии како што се Порторико и Сан Марино. Останатите се поранешни комунистички земји во Источна Европа: Чешка, Словачка, Литванија, Летонија, Естонија и Словенија. Последната голема економија (меѓу првите 25 во светот во однос на БДП) што достигна напреден статус беше Јужна Кореја во 1997 година, а следната најверојатно ќе дојде од Источна Европа.
Иако дефиницијата на ММФ за „развиена“ економија го вклучува квалитетот на институциите и другите субјективни фактори, овие земји имаат приход по глава на жител од над 17.000 американски долари. Меѓу неколкутемина што се приближуваат до овој праг, единствена голема нација е Полска, со приход по глава од над 15.000 американски долари. Унгарија е чекор напред, со скоро 16.000 долари, а Романија е неколку места зад неа со 13.000 долари.
Тајната на развојот е постојан силен раст. По војната, повеќето земји во развој заостануваа зад просечниот приход во развиениот свет. Дури и кога имаат добра деценија, обично не ја следи нова. Предизвикот станува поакутен во период на деглобализација, бидејќи трговијата и капиталните текови се забавуваат.
Наспроти ова, се истакнува Источна Европа. Во текот на последните три децении, Полска расте во просек над 4% годишно без ниту една година негативен раст (пред пандемијата). Како и другите советски сателити, таа го напушти блокот со високообразована и квалификувана работна сила, која сепак се уште добро и служи.
Денес, Источна Европа споделува со Источна Азија еден докажан клуч за долгорочен раст: индустриска моќ. Бидејќи може да генерира редовни приходи од извоз што може да се реинвестираат во нови фабрики и патишта, индустријата може да стане самоодржлив мотор за раст.
Ниту една од 18 -те економии што се претвориле во развиени од 1945 година не се извозници на нафта или други стоки кои имаат тенденција да ги дестабилизираат цените и растот. Четири од овие стопанства се мали туристички или финансиски центри како што е Макао. Останатите се индустриски економии, каде што производството учествува со приближно 15 до 25% од БДП и околу 60% или повеќе од извозот.
Во оваа група спаѓаат растечките економии од Источна Европа, кои известуваат за раст врз основа на извозни фабрики блиски до западноевропските пазари. Многу германски автомобили од висока класа се произведуваат во Унгарија или Романија. Полска извезува се, од авто делови до видео дисплеи.
Дигиталната економија сега расте најбрзо во економиите во развој, а Полска е еден од лидерите. Во однос на дигиталните приходи како удел во БДП, таа е веќе топ 20 глобална економија. За бизнисмените, земјата е попозната по својата капиталистичка енергија, генерирајќи компании од светска класа во финтек, игри и други дигитални индустрии отколку по своите конзервативни политики.
Денешните критики кон Источна Европа се фокусираат на отстапувањето во областа на правосудствот и медиумите, но не го земаат предвид големиот економски напредок. Како и другите поранешни советски сателити, Полска спроведе институционални реформи како услов за пристапување во ЕУ и продолжува да има корист од стабилноста и субвенциите.
Според проценките врз основа на податоците на Европската централна банка, помеѓу 1989 и 2020 година, шесте поранешни комунистички економии, кои неодамна достигнаа развиен статус, добија годишни субвенции од ЕУ во просек повеќе од 1% од БДП. Еден вид награда за отфрлање на советскиот комунизам, субвенциите на ЕУ течеа со слични стапки во Полска, Унгарија и Романија. Последните прогнози покажуваат дека субвенциите на ЕУ за овие земји ќе продолжат со годишна стапка од околу 1% од БДП во следните пет години.
Ако прогнозата за консензус е точна, приходот на едно лице во Полска ќе надмине 17 илјади долари во 2022 година, и веројатно е само прашање на време кога ќе биде примена во клубот на развиените. Без оглед на тоа кога ќе се случи ова, Источна Европа веќе се етаблираше како регион со најуспешните развојни приказни по економските чуда на Источна Азија.
