Европејците живеат со еврото веќе 20 години, но многумина сè уште го вперуваат прстот кон единствената валута како виновник за прикриеното покачување на потрошувачките цени – и покрај многуте докази за спротивното, пишува „Euractiv“.
„Еврото е катастрофа, тоа е катастрофално“, вели Марија Наполитано, 65-годишна Италијанка која живее во Франкфурт. „Со 100 германски марки можевте да наполните цела количка. Сега 100 евра не се доволни за да се наполнат две кеси“, вели таа.
Вредноста на една германска марка е приближно 50 евроценти.
Овој став го делат многу граѓани на земјите од еврозоната, од Париз до Рим, Мадрид и Атина.
Виктор Ирун, 53-годишен учител од Мадрид, рече дека за Шпанците, префрлањето на еврото е „како одење во клуб за богати луѓе без да носите соодветна облека“.
„Останавме со впечатокот дека сè уште не сме подготвени“, вели тој за АФП. „Како да живееме во Шпанија, но плаќаме со француски или холандски пари“, додаде тој.
Некои Германци дури измислија нов прекар за единствената валута – „toyro“, игра на зборови со германскиот збор за скапо „teuer“.
Перцепција и податоци
Во една студија од 2006 година, универзитетскиот професор Ханс Волфганг Брахингер составил индекс на „перцепираната“ инфлација меѓу Германците, кој го мери забележаниот пораст на потрошувачките цени од 7 проценти помеѓу 2001 и 2002 година, во споредба со вообичаените околу 2 проценти.
Во реалноста, сепак, официјалната статистика не покажа забрзување на инфлацијата во најголемата европска економија.
„Во неколку земји имаше силно чувство дека цените пораснаа, но сепак имавме официјална статистика која ни го кажуваше спротивното“, вели Џовани Мастробуони, професор по економија на Универзитетот во Торино.
Во детална студија, тој ги следеше цените на различните секојдневни производи во еврозоната – од овошје, зеленчук и леб, до пијалоци и храна во рестораните – и откри дека цените на некои евтини производи навистина се зголемиле како резултат на усвојувањето на еврото.
И бидејќи трговците на мало имаат тенденција да заокружуваат во насока нагоре, наместо надолу кога ја претвораат цената во единствена валута, не е изненадувачки што луѓето го забележуваат тоа – и се чувствуваат измамени.
„Работите што ги јадете многу често – храна, кафе, работи што не чинат толку многу. Со текот на времето, тие ќе ги обликуваат вашите перцепции, бидејќи тоа се најчестите трансакции“, рече Мастробуони.
Франција е пример за ова, каде просечната цена на обичното кафе во ресторан се зголеми од 1,19 евра на 1,22 евра меѓу крајот на 2001 година и почетокот на 2002 година, според националниот завод за статистика Insee.
Базичната инфлација не е засегната
Според Мастробуони, феноменот е уште позабележителен во земјите каде дистрибутивните сектори се помалку концентрирани, бидејќи малите трговци имаат поголема слобода да ги зголемат цените на своите производи.
Европската комисија (ЕК) проценува дека реалното зголемување поврзано со воведувањето на еврото е меѓу 0,1 и 0,3%.
Но, базичната инфлација останува главно непроменета, бидејќи цените на стоките од повисока класа не растат, а во некои случаи дури и паѓаат, благодарение на подобрената продуктивност.
За сите 12 земји кои го прифатија еврото од самиот почеток, просечната годишна инфлација достигна 2,3% и во 2001 и во 2002 година, според статистичката агенција на ЕУ – Еуростат.
Сепак, сликата варира од земја до земја
Во Шпанија, инфлацијата достигна 2,8% во 2001 година и 3,6% во 2002 година, додека повеќето други земји од еврозоната забележаа непроменета инфлација или, во случајот со Белгија, Германија, Луксембург и Холандија, забавување.
Пјер Жаје, аналитичар во француските институти Jacques Delors и Iris, истакнува дека профилите на потрошувачите играат важна улога во пронаоѓањето на неусогласеноста помеѓу реалните и субјективните перцепирани зголемувања на цените.
„Просечната кошничка за инфлација на потрошувачките цени е во согласност со просечниот буџет на просечниот градски функционер“, рече Жаје.
Луѓето кои немаат такви приходи имаат тенденција да трошат повеќе од своите пари на храна, така што ќе бидат повеќе притиснати, тврди Жаје, истакнувајќи дека потрошувачите генерално се сеќаваат на зголемувањето на цените, но не и на нивното намалување.
