Новата статистика на Евростат открива дека цените на електричната енергија и природниот гас за домаќинствата во Европа драстично се разликувале оваа година. Разликите се драстични, во некои земји сметката е неколку пати повисока отколку во други.
Според аналитичарите, главните причини за ова несовпаѓање се последиците од руската инвазија на Украина, сè поразличните национални енергетски политики, тарифните системи и структурата на енергетскиот микс.
Најскапата електрична енергија во Германија, најевтината во Турција
Во првата половина од 2025 година, цената на електричната енергија за домаќинствата се движеше од 6,2 евра за 100 kWh во Турција до дури 38,4 евра во Германија, според податоците на Евростат. Просечната цена за 38 европски земји беше 28,7 евра.
Највисоките цени се забележани во Западна Европа. По Германија следуваат Белгија со 35,7 евра и Данска со 34,9 евра, додека цените надминуваат 30 евра во Италија, Ирска и Чешка.
Со 15 евра за 100 kWh, Хрватска беше на дното на листата. Сепак, откако субвенционирањето на цената на електричната енергија е укинато, а од 1 ноември се воведени повеќе тарифи, кои исто така ќе се променат на 1 април 2026 година, се очекува Хрватска да скокне неколку места на ранг-листата следната година.
Во повеќето земји од Источна Европа, цената на електричната енергија е значително пониска. Во Турција, Грузија, БиХ и Црна Гора, таа е помала од 10 евра за 100 kWh.
Меѓу членките на ЕУ, Унгарија има најниски цени со 10,4 евра, Србија со 11 евра, додека Шпанија (26,1 евра) и Франција (26,6 евра) се под просекот на Европската Унија.
Разликите се намалуваат кога се зема предвид куповната моќ
VETT наведува дека цените ги одразуваат разликите во енергетскиот микс, стратегиите за набавки, моделите на субвенции и тарифните политики. Кога цените се прилагодуваат на стандардот на куповна моќ (PPS), јазот помеѓу најскапите и најевтините земји се намалува.
Вредноста на еврото не е иста во сите земји, па дури и номиналните разлики не можат да се толкуваат без да се земат предвид трошоците за живот.
Прилагодените цени во категоријата електрична енергија и гас се движеа од 12,8 PPS во Исланд до 39,2 PPS во Чешка. Потоа следуваат Полска со 35 PPS и Италија и Германија со над 34 PPS. Хрватска, со 21 PPS, беше во средината.
Најниските вредности се забележани во Малта (13,7 PPS), Турција (14 PPS) и Унгарија (15 PPS). Нордиските земји, особено Норвешка (16 PPS) и Финска (18,7 PPS), имаат пониски прилагодени цени, додека Шведска е под просекот на ЕУ од 28,6 PPS.
Цените на електричната енергија во повеќето земји останаа стабилни, со промени помали од 10 проценти во споредба со првата половина од 2024 година. Сепак, некои земји имаа силен скок, а Молдавија и Турција го предводеа патот со зголемување од повеќе од 50 проценти.
Во ЕУ, Луксембург и Ирска забележаа најголем раст, додека Словенија, Финска и Кипар забележаа најголем пад, сите над девет проценти.
Најскапиот гас во Шведска, најевтиниот во Грузија
Големи разлики беа забележани и на пазарот на природен гас. Во првата половина од 2025 година, Шведска имаше највисока цена, 21,30 евра за 100 kWh. Потоа следуваат Холандија со 16,2 евра и Данска со 13,1 евра. Просечната цена на гасот во ЕУ беше 11,4 евра.
На другиот крај од скалата се Унгарија со 3,07 евра, Хрватска со 4,61 евра и Романија со 5,59 евра.
Во земјите надвор од ЕУ, гасот имаше најниска цена во Грузија – само 1,7 евра – додека во Турција беше 2,1 евро.
Меѓу најголемите европски економии, Франција имаше најскап гас од 13 евра, малку пред Италија со 12,4 евра и Германија со 12,2 евра. Шпанија беше најповолна со 8,6 евра.
Според анализата на VaasaETT, разликите произлегуваат од стратегиите за набавки, нивоата на зафатеност на магацините, климатските услови, врските со други пазари, субвенциите и структурата на тарифите.
По прилагодувањето на куповната моќ, Шведска сè уште беше најскапа со 17,6 PPS, додека Унгарија ја задржа најниската вредност во ЕУ – 4,4 PPS. Хрватска беше на дното на листата со 6,5 PPS.
Од друга страна, Северна Македонија беше исклучок: имаше 24,1 PPS, иако нејзината номинална цена беше релативно умерени 12,2 евра.
Македонија меѓу земјите со најголем раст на цените на гасот во 2025 година
На годишна основа, најголемо зголемување на цените на гасот во текот на првата половина од 2025 година е забележано во Турција со 28,2 проценти. По неа следат Северна Македонија (26 проценти), Естонија (23,9 проценти), Бугарија (23,6 проценти) и Шведска (20,9 проценти).
Хрватска имаше мало зголемување од 3,1 процент.
Значителен пад на цените на бензинот е забележан во Словенија (12,7 проценти), Австрија (11,5 проценти) и Чешка (10,9 проценти), каде што намалувањето беше поголемо од десет проценти во апсолутна смисла.