Податоците од најновата студија на Алијанц сугерираат дека ситуацијата со средната класа е влошена во повеќето земји, особено со оглед на нејзиниот удел во вкупното богатство, а влијанието на пандемијата се очекува да ја зголеми нееднаквоста во многу земји во иднина.
Дали средната класа се намалува? Податоците укажуваат на хетерогена слика, но вистинските успешни приказни се ретки: во повеќето земји, ситуацијата со средната класа е влошена, особено ако се земе предвид нејзиниот удел во вкупното богатство. Од финансиската криза во 2008 година, само три земји недвосмислено го зголемија својот удел во богатството на средната класа: Австрија, Холандија и Јужна Кореја. Сепак, слични бројки одразуваат многу различни реалности: во Шведска и Германија, на пример, нискиот удел на средната класа главно се должи на релативно повисоката висока класа. КОВИД-19 дополнително ја зголеми нееднаквоста во многу земји, само државната помош можеби малку го ублажи ударот.
Што е средната класа?
Секоја година, Извештајот за глобално богатство на Алијанц го испитува прашањето за распределбата на богатството, набљудувајќи ги промените во меѓународната мапа на богатство.
Средната класа е поим што се користи во најширока смисла за поединци и општествени групи кои се наоѓаат на средината на хиерархиското скалило на одредено општество, односно помеѓу повисоките и пониските класи. Самата средна класа понекогаш може да се подели на пониска и повисока. Критериумите за припадност кон средната класа на општеството не се насекаде исти и зависат од географските прилики, економските прилики, животниот стандард, но и од идеологијата во општеството.
Како што се очекуваше, анализата на Алијанц покажа дека средната класа многу варира меѓу земјите. Нивниот удел во вкупните нето финансиски средства се движи од скромни 23 отсто во Германија до 60 отсто во Словачка. Генерално, бројките се (сè уште) повисоки во многу земји од источна Европската унија, каде што сè уште работи кратка „историја на богатство“. Исклучоците го потврдуваат правилото: во Русија, учеството на средната класа во вкупните нето финансиски средства е 24,5 отсто. Сепак, таа е ниска и во Србија и Романија (околу 30 проценти). Од другата страна се „вообичаените осомничени“, т.е. земји со озлогласено нерамномерна дистрибуција како Јужна Африка (23,5%), Швајцарија (25,3%), САД (26%) и Индонезија (29%). Во оваа група земји спаѓаат и Германија и Шведска во кои учеството на средната класа е под 30%.
Другите западноевропски земји имаат многу повисоки бројки меѓу 40% и 50%. Уделот на средната класа во вкупното богатство, се разбира, е тесно поврзан со големината на населението. Сепак, во речиси сите земји земени предвид, уделот на населението е значително поголем од уделот на богатството. Само Холандија, Италија и Австрија имаат малку поголем удел во богатството. Спротивно на тоа, има земји со многу голема разлика во спротивна насока: во Русија, Унгарија, Кина, Нов Зеланд и Тајван, разликата е многу поголема кога се гледа вкупната популација, а средната класа е значително недоволно застапена во распределбата на богатството во овие земји.
Големи нееднаквости
Периодот од Големата финансиска криза генерално се гледа како деценија во која комбинацијата на слаб раст од една страна и подем на пазарите на акции и недвижности и драматични технолошки шокови (клучен збор: дигитализација), од друга, доведоа до големи нееднаквости. За да го испитаме развојот на богатството на средната класа, ги делиме земјите во три групи: најголемата група (32 земји) ги опфаќа оние во кои учеството на населението во категоријата на средната класа остана повеќе или помалку стабилно. Ова е за разлика од деветте земји во кои учеството е зголемено и 12-те земји во кои е намалено. Во рамките на првата група се седум земји во кои учеството на т.н средната класа во вкупните нето финансиски средства значително се зголеми. Изненадувачки, оваа категорија ги вклучува САД. Во Соединетите Држави, само околу 30 отсто од населението може да се вброи како дел од средната класа. Поголемата група ја сочинуваат земји каде богатството на средната класа е значително влошено: Кина, Русија, Словенија, Бугарија, Унгарија и Словачка. Од високото почетно ниво поради доцното отворање кон пазарна економија, средната класа сега се соочува со постепено влошување на имотната состојба, пишува Бонитет.рс.
Состојбата со средната класа се влоши
Каква е иднината на средната класа по КОВИД-19? Прерано е да се даваат изјави врз основа на податоци, но некои трендови веќе се појавуваат. Директното влијание на КОВИД-19 веројатно ќе ја зголеми нееднаквоста во многу земји. Заклучувањето и епидемиолошките мерки за борба против пандемијата првенствено ги зафатија бизнисите со директен социјален контакт, како што се угостителството и другите услужни активности. Заработката на овие работни места често е под просекот, додека бројот на жени и млади кои работат на нив е натпросечен.
Домашната канцеларија, пак, е првенствено привилегија на добро образованите вработени кои добро заработуваат. Ова беше потврдено во истражувањето на Алијанц Пулс3, каде 33 отсто од германските испитаници рекоа дека нивната економска состојба се влошила за време на пандемијата. Сепак, за луѓето на возраст меѓу 18 и 24 години, оваа бројка беше 43 отсто, за да падне на помалку од 30 отсто кај оние над 45 години. Меѓу италијанските испитаници, на пр. процентот на погодените од пандемијата беше 41 отсто (жени) наспроти 31 отсто (мажи). Постоеја подеднакво големи разлики меѓу приходните групи. Во Франција, повеќе од една третина од испитаниците со ниски приходи (под 2.000 евра) изјавиле дека економски страдаат од КОВИД-19; за повисоки примања (меѓу 4.000 и 5.000 евра), овој удел падна на 15 отсто. Сепак, соодносот повторно се зголеми за оние кои заработуваат уште подобро (над 5.000 евра нето приход) бидејќи веројатно вклучуваа многу самовработени лица кои беа сериозно погодени. Ова покажува дека дури и директните ефекти на КОВИД-19 не се само црно-бели. Сликата станува уште посложена кога ќе се земе предвид дарежливата државна помош. Во некои случаи, ова не само што ги стабилизираше приходите, туку доведе до прекумерна компензација и со тоа зголемување на приходите за погодените. Затоа, првичните студии заклучуваат дека нееднаквоста во приходите можеби дури и се намалила во 2020 година, барем во богатите земји.
