За многумина од нас, една шолја, или дури и неколку од нив, е суштински ритуал што нè води низ работниот ден. Според податоците од порталот „Статиста“, во текот на 2023 и 2024 година, низ целиот свет се консумирани околу 10,62 милијарди килограми кафе, што е мало зголемување во споредба со 10,38 милијарди од претходната година. Додека за некои, евтиното инстант кафе од канцелариската кујна ќе биде доволно, други развиле вкус за таканареченото „фенси кафе“ – често подготвено од хипстери во работни престилки, пишува „Еуроњуз бизнис“.
Но, колку всушност нè чини таа слатка доза на енергија, дали преплаќаме за неа и колку се разликуваат цените низ Европа?
Кој во Европа пие најмногу кафе?
Според истражувањето на „Пресат“ спроведено од јануари до март 2025 година, работниците во Велика Британија пијат најмногу кафе за носење – во просек 1,96 шолји дневно. По нив следуваат Белгија (1,79), Полска (1,77), Франција (1,76) и Романија (1,68).
На другиот крај од скалата, најштедливите работници се во Луксембург со просек од 0,82 шолји дневно. Заедно со нив се Унгарија (0,83), Чешка (0,84) и Шведска (0,9).
Интересно е што Франција, иако четврта по потрошувачка, е земјата со најскапо кафе за носење, каде што просечната цена на шолја е 3,42 евра.
Стереотипите велат дека Французите сакаат кратко и силно кафе, но анкетата покажува дека само 8,94 проценти од нив купуваат еспресо, додека најпопуларните пијалоци се кафе лате (17,02 проценти) и макијато (16,17 проценти).
Второто најскапо кафе за носење е во Литванија, со просечна цена од 3,39 евра.
Најевтиното кафе може да се најде, донекаде изненадувачки, во Данска, а просечната цена е 1,89 евра. Данците пијат просечно 1,32 шолји дневно и најчесто го избираат американо.
Исто така, Данска е единствената земја каде што просечната цена на шолја не надминува две евра, по што следат Словачка (2,08 евра) и Кипар (2,09 евра).
Каде се наоѓа најскапото капучино во Европа?
Според Numbeo.com, најскапото капучино во главните градови на Европа се пие во Копенхаген, каде што просечната цена е дури 5,81 евра по шолја, што е значително повисока од просечната цена на кој било вид кафе во Данска.
Само две други земји имаат просечна цена на капучино над пет евра: Исланд (5,33 евра) и Швајцарија (5,27 евра). Повеќе од четири евра за капучино се плаќа и во повеќето скандинавски земји, Велика Британија, Белгија, Холандија, Франција и Австрија.
На другиот крај од скалата, најевтиното капучино во Европа може да се пие на територијата на Косово (1,27 евра) и во Украина (1,36 евра). Во Италија, која се смета за татковина на капучиното, просечната цена е само 1,53 евра.
Во Варшава, цената на шолја капучино е во просек 3,64 евра, што ја сместува Полска во средината на европската скала, иако граѓаните сè повеќе изразуваат незадоволство од високите цени. Исклучок е Германија, додека сите други соседни земји имаат пониски цени.
„Капучино во Варшава чини 18 злоти, или околу 4,24 евра, додека во Бари, Италија, е само 1,50 евра. Јасно е дека цените во Варшава, кои се проширија низ целата земја, се значително повисоки отколку на други места, и тоа не мора да биде случај“, изјави за „Еуроњуз“ Јануш Пјехоќински, економист и поранешен полски министер за економија.
„Полска е петтиот најголем преработувач и извозник на кафе во Европа. Нашите компании увезуваат повеќе од 200.000 тони сурови зрна кафе, ги печат и ги дистрибуираат, и преку традиционални и преку дигитални канали. Имаме ефикасен синџир на снабдување, но цените се високи, веројатно поради скапата кирија и даноци, што значително ги зголемува трошоците на кафулињата и рестораните“, додава Пјехоќински.
Дали преплаќаме за кафе?
За една шолја еспресо се потребни помеѓу 7 и 9 грама кафе, што според моменталните цени на арабика на светскиот пазар чини само околу 0,00009 евра по шолја. Иако на прв поглед изгледа како огромен скок на цената, оваа пресметка е поедноставена.
Цената на кафето во кафулињата вклучува бројни други трошоци – од плати на вработените, пакување и енергија, до адитиви како млеко, сируп или чоколадо.
Според податоците на Евростат за 2024 година, просечната цена на електричната енергија за средни бизнис корисници во ЕУ е 155,80 евра за мегават-час.
Најскапата електрична енергија се плаќа во Ирска (254,30 евра), додека три други земји ја надминуваат границата од 200 евра: Хрватска (216,90 евра), Унгарија (205,50 евра) и Луксембург (204,10 евра).
Дури и меѓу четирите најголеми економии на ЕУ, постојат значителни разлики: во Франција, мегават-час чини 163,90 евра, во Италија 151,50 евра, во Германија 197,60 евра, додека во Шпанија е најповолна – 121,70 евра. Норвешка бележи најниска цена на електрична енергија, со 79,10 евра за MWh.
Дали цените на кафето ги следат платите?
Кога ги споредуваме цените на кафето за носење со нето заработката, јасно е каде граѓаните добиваат најдобра вредност за парите.
Во Франција, каде што шолја кафе е меѓу најскапите, просечниот годишен нето приход е 32.354 евра. Ова значи дека кафето сочинува само 0,0106 проценти од годишниот приход.
Данска има уште подобар сооднос, каде што со просечна плата од 43.913 евра, шолја кафе носи само 0,004 проценти од годишната плата.
Спротивно на тоа, во Литванија, кафето чини 3,39 евра, додека годишната плата е 15.909 евра. Таму, кафето претставува дури 0,021 процент од приходот – најнеповолниот сооднос во Европа.
Во земјите со повисоки приходи, кафето е многу подостапно. На пример, работниците во Луксембург, со просечна годишна плата од 50.410 евра, плаќаат околу три евра за шолја, што е само 0,005 проценти од нивниот приход.
Според податоците од Numbeo.com за просечните плати по оданочување во европските градови, јасно е колку капучина граѓаните можат да купат месечно.
Италијанците се снашле најдобро – просечната плата во Рим е доволна за дури 1.399 капучина. Следат Берн во Швајцарија со 1.378 и Луксембург со 1.347 шолји месечно.
Овој индекс јасно го дели континентот: во Западна Европа, со исклучок на Португалија, просечната плата дозволува купување на најмалку 750 капучина месечно. Во Источна Европа, кафето за носење е многу помалку достапно.
Фото: Pixabay