Иван Штериев, претседател на Управниот одбор на Македонската берза во интервју за хрватски Пословни дневник зборува за состојбите на локалниот пазар на капитал, важноста на домашните инвеститори, но и големиот предизвик со кој се соочува пазарот – привлекувањето странски инвеститори.
Геополитичките проблеми предизвикани од војната во Украина го потресоа светскиот финансиски пазар, а регионалните пазари не се имуни на неизвесноста. Ова важи и за Македонската берза, најпропулзивниот пазар во поранешна Југославија во последните години, во однос на порастот на вредноста на акциите. Како Македонската берза „плови“ низ оваа светска криза, какви се пазарните перспективи и какви се развојните планови за Пословни дневник, говори претседателот на Управниот одбор Иван Штериев.
„За Македонската берза 2021 година беше одлична година во која беа постигнати неколку рекордни резултати. Вкупниот промет беше над 208 милиони евра и е најдоброто достигнување во последната деценија. Прометот во системот БЕСТ (класично тргување со акции и обврзници) достигна околу 105 милиони евра, што е повторно најдобар резултат во последните 10 години. Прометот во акции изнесуваше 84 милиони евра, а прометот во обврзници 22 милиони. Индексот постојано расте секоја година од 2016 година и порасна за 177 проценти за пет години.
Ваквите ценовни перформанси не позиционираат многу добро во регионот, но за жал тоа не го препознаваат странските портфолио-инвеститори и учествуваат со само 3 проценти во куповниот промет во 2021 година. Тргувањето со хартии од вредност првенствено се заснова на домашни инвеститори. Лани учеството на домашните правни лица изнесуваше 55%, а на физичките 42% во берзанскиот промет.
Трендот на опаѓање на странските инвеститори на пазарот трае веќе една деценија и започна како резултат на големата светска финансиска криза од 2008 година. Она што не разликува од другите пазари во регионот, т.н во Западен Балкан на нашиот пазар има континуирано задоволителна домашна побарувачка. Ова е последица на неколку систематски решенија во историската еволуција на нашиот пазар, вклучително и т.н задолжителна котација, како и солидна пазарна инфраструктура“, нотира Штериев во интервју за Пословни дневник.
„Голем дел од домашните инвеститори имаат свои предности и недостатоци. Имаме сосема пристојни статистички резултати, но поради ограничените економии на обем, објективно ни недостасува автономна моќ за значителен нов развоен импулс. Финансиски мотивирани инвеститори на нашиот пазар се појавија за време на берзанската експанзија пред големата финансиска криза од 2008 година. Ова нагло ја промени сликата и се појавија многу нови и неискусни инвеститори. Следејќи ги регионалните инвеститори, многумина од Хрватска кои дојдоа на нашиот пазар поради исклучително високата ликвидност, добар дел од нив почнаа неселективно да „играат“ на берзата. Големата корекција на цената што следеше (да потсетиме дека индексот МБИ10 и денеска е за 38% понизок од тогашните рекордни вредности) значеше многу горчливи таблети за домашните трговци.
Инвеститорите кои сега се активни на берзата и беа присутни на пазарот во тоа време треба да ги знаат овие лекции, иако никогаш не треба да се потцени човечката склоност да се заборават лошите спомени. Во меѓувреме на берзата се појавија посериозни домашни професионални институционални инвеститори, кои досега ги немаше. Но, има и помлади инвеститори кои не се лично погодени од лошите искуства од минатото и веројатно се поагресивни. Тие се, на некој начин, нашата варијанта на инвеститори на Robinhood. Сума сумарум, степенот на зрелост на инвеститорите треба да биде поголем, со инвестирање врз основа на претходни анализи. Од друга страна, веројатно сè уште има поедноставување со оглед на тоа што пазарот долго време во голема мера се потпира на домашните мали инвеститори“ вели Штериев.
