Најновите податоци покажуваат дека пазарот на трудот во Европската Унија влегува во фаза на забавување. Слободните работни места се намалуваат, работното време се скратува, а заштитата на трудот ослабува – што ги прави работниците поранливи на економски шокови и нови трговски бариери.
Пад на слободните работни места
Стапката на слободни работни места во еврозоната се намали на 2,4% во првиот квартал од 2025 година, од 2,5% на крајот на 2024 година и 2,9% една година претходно. Најголем пад е забележан во Германија, Австрија, Грција и Шведска, што сигнализира дека работодавците стануваат повнимателни. Помалата понуда на работни места значи помала моќ за преговарање на работниците во однос на платите и условите за работа.
Работно време и недоволна вработеност
Просечната работна недела во ЕУ во текот на 2024 година изнесуваше 36 часа. Грција е на врвот со 39,8 часа, додека во Холандија е најкратка – 32,1 часа. Во првиот квартал од 2025 година, бројот на работни часови се намали за 0,3% во Еврозоната и ЕУ, а прекувремената работа исто така се намалува. Ова често значи пониски приходи, особено за работниците на час. Во исто време, 10,9% од проширената работна сила – околу 23,6 милиони луѓе – беше недоволно искористена, што укажува на подлабоки проблеми од самите стапки на невработеност.
Слабеење на работничките права
Институционалната заштита на вработените во ЕУ слабее. Иако земји како Норвешка, Шведска и Италија имаат високи оценки во заштитата на работничките права, ИТУК предупредува на сериозни празнини во законодавството, особено кога станува збор за неправедни отпуштања и положбата на работниците со нестандардни договори. Индексот за глобални права на ИТУК забележува дека Европа во 2025 година го забележала најнискиот просек досега – 2,78. Речиси три четвртини од европските земји го прекршиле правото на штрајк, додека една третина апселе или притворале работници.
Што е следно?
Комбинацијата од помалку работни места, пократко работно време и ослабување на правата сугерира дека работниците може да бидат помалку заштитени токму кога трговските и економските шокови се интензивираат. Доколку трендот продолжи, Европа би можела да влезе во период не само на губење на работни места, туку и на трајно слабеење на преговарачката моќ на работниците.