Холандската источноиндиска компанија или VOC (Vereenigde Oostindische Compagnie) била првата корпорација во историјата и една од најважните компании воопшто. Во своите 200 години постоење не само што воспоставила модерни економски обрасци, туку и значително влијаела врз распределбата на моќта во Европа и, се разбира, врз колонијализмот.
По откривањето на морскиот пат од Европа до Индија, почнувајќи од Португалија и Шпанија, кои ги поделиле новите пазари меѓу себе со договорот од 1494 година, многу европски земји сакале монопол над трговијата во некој дел од Азија и биле основани многубројни источноиндиски компании, во кои помалите трговци се приклучиле на море за поголема безбедност.
Така, по две години откако англиската источноиндиска компанија била основана со повелба на кралицата Елизабета во 1600 година, на 20 март 1602 година, холандската „Обединета источноиндиска компанија“ била основана со повелба на Генералните имоти за трговија меѓу Магелановиот Проток и ‘Ртот на Добрата Надеж.
Холандската источноиндиска компанија добила монопол на трговијата со Азија на 21 година, од холандската влада. Компанијата вовела и нов деловен модел во историјата – била првото акционерско друштво, а поради силната трговска и поморска мрежа на азискиот пазар и успешното поврзување на азискиот и европскиот пазар, била помоќна од сопствената држава.
Поради специфичноста и оддалеченоста на нивните операции, компаниите од Источна Индија имале посебни права: им било дозволено да основаат сопствена армија, да водат војна и да склучуваат мир, да коваат пари и да воспостават административна, судска и законодавна власт над одделни области.
VOC била на врвот на почетокот од 18 век, а потоа полека почнала да опаѓа – делумно поради војните со другите компании и локалното население, делумно поради корупцијата, но и промените на пазарот и честите болести. По Четвртата англо-холандска војна, холандската источноиндиска компанија ги загубила своите привилегии, била национализирана во 1796 година и конечно се распуштила во 1799 година.
Холандската источноиндиска компанија влијаеше на многу области на човековата активност, не само на економијата, која ја смета за прва корпорација, прва мултинационална компанија и прва прото-капиталистичка фирма, туку и бродоградба, картографија, дипломатија и војска, како и политичка и културна историја.