Во моментов има четири сценарија за глобалната економска перспектива. Три од нив вклучуваат потенцијално сериозни ризици со далекусежни импликации за пазарите. Најпозитивното сценарио е „меко приземјување“ во кое централните банки во развиените економии успеваат да ја вратат инфлацијата до целта од 2 проценти без да предизвикаат рецесија.
Постои и можност за „меко приземјување“ кога ќе се постигне целта на инфлацијата, но преку релативно блага (кратка и плитка) рецесија.
Третото сценарио е „тврдо приземјување“, каде што враќањето на инфлацијата од два проценти бара продолжена рецесија со потенцијално сериозна финансиска нестабилност (уште повеќе проблеми со банките и агентите со високо левериџ кои имаа сериозни потешкотии во сервисирањето на долгот).
Ако напорите да се скроти инфлацијата предизвика сериозна економска и финансиска нестабилност, четвртото сценарио станува возможно: централните банки се повлекуваат и одлучуваат да дозволат инфлација над целта, ризикувајќи да се сменат инфлаторните очекувања и да започнат постојана нагорна спирала во односите цена-плата.
Како што стојат работите, еврозоната е веќе во техничка рецесија, со пад на БДП во четвртиот квартал од 2022 година и првиот квартал од 2023 година, додека инфлацијата останува далеку над целта (и покрај нејзиниот неодамнешен пад). Обединетото Кралство сè уште не е во рецесија, но растот нагло забави и инфлацијата останува упорно висока (над просекот на ОЕЦД). И САД претрпеа нагло забавување во првиот квартал дури и кога основната инфлација (која ги исклучува цените на храната и енергијата) остана висока (иако паѓа, таа останува над 5%).
Во меѓувреме, се чини дека закрепнувањето на Кина по Ковид е запрено, предизвикувајќи ја релативно скромната цел на владата за раст од 5 проценти во 2023 година. И другите пазари во развој и маргиналните економии покажуваат релативно анемичен раст во однос на нивниот потенцијал (со исклучок на Индија), при што многумина сè уште страдаат од многу висока инфлација.
Кое од четирите сценарија е најверојатна? Иако инфлацијата опадна во повеќето напредни економии, тоа не го стори толку брзо како што се надеваа централните банки, делумно затоа што тесните пазари на труд и брзиот раст на платите придонесоа за инфлаторните притисоци во секторите на услуги кои бараат труд. Дополнително, експанзивната фискална политика продолжува да ја потхранува побарувачката и придонесува за одржување на инфлацијата.
Ова им отежна на централните банки да исполнат една од нејзините цели – стабилноста на цените. Пазарните очекувања дека централните банки ќе завршат со зголемувањето на каматните стапки, па дури и ќе почнат да ги намалуваат стапките во втората половина на 2023 година, се пробиени. Федералните резерви на САД, Европската централна банка, Банката на Англија и повеќето други големи централни банки ќе мора уште повеќе да ги зголемат стапките пред да застанат. Како што го прават тоа, економското забавување ќе стане поупорно, зголемувајќи го ризикот од економска контракција и нови должнички и банкарски стресови.
Во исто време, геополитичките настани – од кои некои излегуваат од ведро небо, како што е неуспешниот марш на Вагнеровата група кон Москва – продолжуваат да го туркаат светот кон нестабилност, деглобализација и поголема фрагментација. И сега, кога закрепнувањето на Кина слабее, таа мора или да води агресивна стимулативна политика – со импликации за глобалната инфлација – или да ризикува да не ја достигне целта за раст.
Позитивната страна е што ризикот од сериозна кредитна криза е намален по банкарските неуспеси во март, а цените на некои артикли се „омекнати“ (делумно поради очекувањата за рецесија), помагајќи да се ублажи инфлацијата на суровините. Затоа, ризикот од „тврдо слетување“ (третото сценарио) е помал отколку што беше пред неколку месеци. Но, со тврдоглаво високиот раст на платите и основната инфлација што ги принудува централните банки дополнително да ги зголемуваат каматните стапки, кратката и плитка рецесија следната година (второто сценарио) стана многу поверојатна.
Уште полошо, ако навистина се случи блага рецесија, тоа може дополнително да го пригуши потрошувачкото и деловното расположение, создавајќи услови за посериозен и продолжен пад и зголемувајќи го ризикот од финансиски и кредитен стрес. Соочени со можноста второто сценарио да се развие во трето, доколку централните банки само трепкаат, би можеле да дозволат инфлацијата да остане далеку над 2 отсто, наместо да ризикуваат да предизвикаат сериозна економска и финансиска криза.
Така, останува трилемата на монетарната политика од почетокот на 2020-тите. Централните банки се соочуваат со исклучително тешка задача истовремено да постигнат стабилност на цените, стабилност на растот (без рецесија) и финансиска стабилност.
Кои се импликациите за цените на капиталот во овие сценарија? Досега, американските и глобалните акции го променија својот пазар за 2022 година, а приносите на обврзниците се поместуваа малку пониски – шема што е во согласност со „меко приземјување“ во глобалната економија, каде што инфлацијата паѓа кон нејзината целна стапка и се избегнува контракција на растот. Покрај тоа, американските акции – главно технолошки компании – беа поттикнати од возбудата околу генеративната вештачка интелигенција.
Но, дури и кратка и плитка рецесија – уште помалку „тврдо слетување“ – би предизвикала значителен пад на американските и светските акции. И ако тогаш централните банки трепнеа, резултатот од инфлаторните очекувања ќе ги зголеми приносите на долгорочните обврзници и на крајот ќе ги загрози цените на акциите, благодарение на повисокиот дисконтен фактор што се применува на дивидендите.
Иако сериозен ураган за глобалната економија се чини помалку сигурен отколку што беше пред неколку месеци, сепак е веројатно дека ќе наидеме на тропска бура која може да предизвика значителна економска и финансиска штета.
Извор: Project Syndicate
Автор: Нуриел Рубини
