Секоја година, Мароканците купуваат околу 160.000 нови возила – релативно скромна сума за земја од 36 милиони. А сепак, и покрај малите продажби, кралството ја освои улогата на регионален производствен центар за автомобили, пишува Блумберг.
Во 2018 година, земјата ја престигна Јужна Африка како најголем извозник на автомобили во Африка. „Исто како што автомобилската индустрија почна да се пренасочува кон Источна Европа, сега следниот логичен чекор е Северна Африка“, вели Дејвид Коуан, виш економист во Ситибанк, за Фајненшл тајмс.
Извозот на автомобили од Мароко достигнува околу 10 милијарди долари, и иако тој опадна во 2020 година поради корона-кризата, тој закрепнува оваа година. Околу 80% од речиси 400.000 автомобили извезени од Мароко се продаваат во Европа, а Франција, Шпанија, Германија и Италија се главните пазари. Други дестинации вклучуваат Турција и Блискиот Исток, со помал удел за Африка, пазар кој сега е подостапен, барем во теорија, поради Африканската континентална слободна трговска зона, трговски блок што беше формиран претходно оваа година. Мароканската автомобилска индустрија сега вработува околу 220.000 луѓе, од кои повеќето се вработени од околу 250 добавувачи. Присуството на компании како францускиот Valeo, американскиот Varroc Lighting Systems и јапонскиот Yazaki и Sumitomo покажува дека Мароко постигна одреден успех во развојот на својата автомобилска индустрија, потпирајќи се на употребата на локални добавувачи.
Марк Насиф, управен директор на Renault за Мароко, најголемиот производител на автомобили во земјата, вели дека француската компанија доставува широк спектар на делови – од седишта до осовини, речиси се, освен погонските единици – од локални добавувачи. Тој проценува дека околу една третина од компаниите се Мароканци, додека останатите се странски добавувачи со канцеларии во земјата. Според него, локалните компоненти претставуваат 60% од финалниот производ, а Насиф очекува овој удел да се зголеми на 65% „Државата има многу барања, но и дава голема поддршка“, рече Насиф, кој рече дека даночните олеснувања и стимулациите за инвестирање во Мароко не се главната причина за силниот развој на индустријата.
Според него, земјата има добро развиена инфраструктура, а интересот на странските инвеститори е зајакнат со конзистентноста на националната политика. Во однос на извозот, производителите имаат корист од голем број марокански договори за слободна трговија со Европа, САД, Турција, Обединетите Арапски Емирати (ОАЕ) и други важни партнери.
Локалните вработени се обучуваат во мароканските технички институти, што е уште еден знак за одлучноста на властите да го зајакнат синџирот на вредност. Начинот на кој Мароко од мал производител на автомобили пред само неколку децении премина во оној што успешно може да се натпреварува со индустриските сили како Полска, Чешка или дури и Италија е приказна за државна интервенција. Џо Стивел, експерт за индустриска политика и во Азија и во Африка, гледа на растот на автомобилската индустрија во Мароко, особено во врска со развојот на Tanger-Med, индустриски пристанишен комплекс, како пример за тоа што можат да сторат владите кога сериозно дејствуваат.
Стивел верува дека клучот за успехот лежи во обезбедувањето државен надзор, силна конкуренција во приватниот сектор и јасен фокус на извозот на пазарите кои страдаат од недостаток на ефикасност или квалитет. Помага и географската локација. „Ако сте во Тангер, директно сте спроти Шпанија, но имате сосема поинаква структура на трошоците“, рече Стивел, мислејќи на близината на Мароко со Европа и пониските плати во оваа африканска земја. Трошоците за работна сила во Мароко се околу една четвртина од оние во Шпанија и пониски отколку во Источна Европа. За брендот Dacia на Renault, каде што учеството на трошоците за работна сила во конечната цена на автомобилот е поголемо од она на поскапите возила, ова е клучен поттик за инвестирање во Мароко, рече Насиф.
Постојат јасни знаци дека индустријата ќе продолжи да се шири во земјата. Во 2019 година, Peugeot отвори фабрика вредна 600 милиони долари во Кенитра, северно од Рабат, која ќе започне со производство на Peugeot 208 и ќе го зголеми својот капацитет на 200.000 возила годишно до крајот на оваа година.
Кинеската BYD потпиша меморандум за разбирање со владата за отворање фабрика во Кенитра. Според локалните медиуми, Hyundai, кој неодамна го напушти Алжир, размислува да го премести производството во Мароко. Според Коуан од Ситибанк, сепак, не е се во поддршка на локалниот пазар на труд. „Ако треба да ви покажам околу фабриката во Тангер, нема да видите многу луѓе. Има многу роботи. Бројот на невработени не е значително намален“, рече тој. За да може автомобилската индустрија да има поголемо влијание врз работните места и приходите, треба да се постигне поголем напредок во снабдувањето со висококвалитетни компоненти на локално ниво, вклучително и батерии и можеби конечно погонски уреди, рече Коуан.
