Дваесет години по воведувањето на еврото, некои европски земји сè уште не се подготвени да влезат во монетарната унија. Иако тие се должни да го воведат еврото, Шведска, Чешка, Унгарија и Полска одлучија да го одложат – на неодредено време.
Постојат различни економски, политички, правни, социолошки, па дури и емотивни фактори за таквата одлука, пишува HNB во својата анализа, а пренесува Пословни дневник.
Во публикацијата Прегледи, со наслов 20-годишнина од еврото: Зошто некои земји сè уште не сакаат да се приклучат?, чии автори се Милан Дескар-Скрбиќ и Давор Куновац, како клучен економски аргумент против воведувањето на еврото во тие земји – ги наведуваат трошоците за губење на монетарниот суверенитет.
Деветнаесет земји членки на Европската унија (дваесет и седум од нив) воведоа заедничка валута и влегоа во еврозоната. Од преостанатите осум земји-членки на ЕУ, надвор од еврозоната, три – Бугарија, Хрватска и Романија – изразија голем интерес за пристап на Европскиот механизам за девизен курс (ERM II) и наскоро воведување на еврото.
Овие земји, а особено Хрватска, се одликува со високо ниво на финансиска евроизација. Приватниот и јавниот долг во овие земји се многу чувствителни на ризикот од девизен курс, а можностите за автономна монетарна политика и политика на девизен курс се веќе доста ограничени.
Во таа смисла, за споменатите три земји, воведувањето на еврото се чини дека е одржлив и оправдан избор на политика. Според сегашните податоци, хрватскиот јавен долг продолжи да расте во 2021 година, достигнувајќи ново историско највисоко ниво од 334 милијарди куни или 44,54 милијарди евра, на крајот на февруари.
Останатите пет европски земји, пишува во публикацијата, не сакаат да се откажат од својот монетарен суверенитет. Данска, на пример, не е законски обврзана да го воведе еврото. Од друга страна, од Шведска, Чешка, Унгарија и Полска, според законот се бара да го усвојат еврото во одреден момент. Сепак, овој процес е во тек.
Во публикацијата се наведува дека аргументите против воведувањето на еврото може да се поделат во три групи.
Првиот е значењето на девизниот курс како фактор на стабилизација или раст, што, се посочува, може да биде привлечно во земјите со ниско ниво на евроизација, како што се Полска, Унгарија и Чешка. Таму, евроизацијата на заемите е околу 10 до 25 %. Од друга страна, во земји како Бугарија, Хрватска и Романија, силната амортизација на локалната валута може да ја загрози финансиската стабилност поради високите нивоа на евроизација (40% до 60%) и примената на валутна клаузула.
“Со оглед на тоа што сè уште има некои несигурности во врска со иднината на еврозоната, некои од четирите земји членки кои не се членки на еврозоната се определија за таканаречениот пристап “чекај и види “, се вели во анализата на HNB.
Понатака во анализата се вели: “Ова нè наведува да заклучиме дека воведувањето на еврото нема да доведе до значителни трошоци во однос на политиките за стабилизација и економските резултати. Како што наведува Дарвас (2019), во економска смисла, четири земји-членки не во еврозоната би можеле да имаат добри резултати и внатре и надвор. Затоа, нивната неподготвеност да се приклучат на монетарната унија не се заснова на здрави економски причини, туку на поширок социјален и политички контекст“.
Фото: Pixabay
