Светот гледа на 10-годишна должничка криза која нема да заврши добро, предупреди економистот Артур Лафер, при што глобалното задолжување достигна рекордни 307,4 трилиони долари во септември минатата година.
И земјите со високи приходи и пазарите во развој забележаа значителен пораст на нивните долгови, зголемени за 100 трилиони долари од пред една деценија, делумно поттикнати од опкружувањето со високи каматни стапки.
– Предвидувам дека следните 10 години ќе бидат долга деценија. Глобалниот долг е на врвот. Нема да заврши добро, изјави Лафер, кој е претседател на инвестициската и советодавна компанија за богатство Laffer Tengler Investments, за CNBC.
Како дел од глобалниот бруто домашен производ, долгот се искачи на 336 отсто. Ова се споредува со просечниот сооднос на долгот и БДП од 110 проценти во 2012 година за напредните економии и 35 проценти за земјите во развој. Тоа беше 334 отсто во четвртиот квартал од 2022 година, според најновиот глобален следен долг на Институтот за меѓународни финансии.
Се проценува дека околу 100 земји ќе мора да ги намалат трошоците за критичната социјална инфраструктура, вклучително здравството, образованието и социјалната заштита, со цел да се исполнат отплатата на долговите.
Земјите кои успеваат да ја подобрат својата фискална ситуација би можеле да имаат корист од привлекување работна сила, капитал и инвестиции од странство, додека оние кои не успеваат губат талент, приход – и повеќе, рече Лафер.
– Јас би очекувал некои од поголемите земји кои не ги решаваат своите долгови да умрат со бавна фискална смрт, рече Лафер, додавајќи дека некои економии во развој „ би можеле да банкротираат“.
Зрелите пазари како што се САД, Велика Британија, Јапонија и Франција беа одговорни за над 80 отсто од акумулацијата на долгот во првата половина од минатата година. Додека во случајот на пазарите во развој, Кина, Индија и Бразил забележаа најизразени зголемувања.
Економистот предупреди дека отплатата на долгот ќе стане сè поголем проблем бидејќи населението во развиените земји продолжува да старее, а работниците стануваат се поретки.
– Постојат два главни начини да се покрие ова прашање: да се зголемат даноците или да се развие економијата побрзо отколку што се трупа долгот, рече тој.
Коментарите на Лафер доаѓаат по одлуката на Федералните резерви на САД да ги остави стапките непроменети во јануари, поништувајќи ги надежите за намалување на стапките во март.
