Европската централна банка (ЕЦБ) повторно е во центарот на вниманието поради олабавувањето на монетарната политика, додека пазарите и економистите шпекулираат за тоа колку далеку може да оди Франкфурт во намалувањето на каматните стапки во 2025 година.
Годишната инфлација во еврозоната се намали од 2,8 отсто во јануари 2024 година на 2,2 отсто во ноември, додека економскиот раст забави на годишна стапка од 0,4 отсто во третиот квартал, што е блиску до стагнација.
„По долг период на рестриктивна политика, сè повеќе сме уверени дека ќе се вратиме на целта од два проценти во догледно време“, рече претседателката на ЕЦБ, Кристин Лагард, во неодамнешниот говор во Вилнус.
Намалувањето на каматните стапки во Хрватска најмногу ќе се почувствува во секторот кредити за економијата, вели гувернерот на Хрватската народна банка (ЦНБ), Борис Вујчиќ, кој е и член на Управниот совет на ЕЦБ. И покрај поповолните услови за финансирање, кредитите на компаниите се зголемија само скромно со знаци на закрепнување.
„Во Хрватска ова намалување се рефлектира со падот на каматните стапки кон компаниите, додека каматните стапки на станбените кредити се сè уште на исто ниво или само малку сега почнаа да се намалуваат, како и паричните ненаменски кредити, иако се сепак најевтин во споредба со другите членки на ЕУ“, објаснува гувернерот Вујчиќ.
Но, во својата декемвриска изјава за монетарната политика, ЕЦБ забележително ја повлече својата заложба да ги задржи стапките „рестриктивни колку што е потребно“, сигнализирајќи јасен пресврт кон поневеројатен пристап.
„Оваа пристрасност повеќе не го одразува развојот на макроекономското опкружување, нашите изгледи за инфлација или рамнотежата на ризиците поврзани со неа“, рече Лагард.
Најновите макроекономски проекции покажуваат благи надолни ревизии на прогнозите за инфлацијата, објави Еуроњуз, при што се очекува вкупната инфлација да достигне 2,1 отсто, а базичната инфлација 2,3 отсто, пред двете да се прилагодат на 1,9 отсто до 2026 година. Прогнозите за раст се исто така ревидирани надолу, со проекција за 2025 година од 1,1 отсто наспроти претходните 1,3 отсто и за 2026 година од 1,4 наспроти претходно проектираните 1,5 отсто.
Пазарите на пари веќе пресметуваат дека ЕЦБ ќе ги намали каматните стапки за целосен процентен поен во 2025 година, што би ја довело депозитната стапка на два отсто – најниско ниво од јануари 2023 година.
„ЕЦБ сè уште претпочита постепен пристап кон олеснување на монетарната политика. Очекуваме да ги намалиме стапките за 25 базични поени на секој претстоен состанок на монетарната политика додека депозитната стапка не се стабилизира на два отсто во јуни 2025 година“, изјави неодамна Гијом Дериен, економист во BNP Paribas.
Аргументот дека ЕЦБ гледа неутрална стапка од два проценти како крајна точка на нејзиниот циклус на намалување лежи во реалноста дека монетарната политика сама по себе не може секогаш да го носи товарот за решавање на економските предизвици на еврозоната. Својата улога мора да ја игра и фискалната политика.
Кетрин Неис, главен европски економист во PGIM Fixed Income, истакна дека состанокот на ЕЦБ во декември сигнализирал дека банката можеби е поблиску до крајот отколку средината на нејзиниот циклус на олеснување.
„Ние ја одржуваме нашата прогноза за дополнителни 100 базични поени за намалување на каматните стапки во 2025 година, што ќе ја намали стапката на депозити на два отсто“, рече Неис.
Претседателката на ЕЦБ Кристин Лагард истакна дека одлуките за монетарната политика остануваат флексибилни и не се однапред определени. Таа, исто така, посочи дека значајните економски предизвици во регионот не можат да се решат само со монетарната политика, нагласувајќи дека ЕЦБ „не може да биде дигалка на сите занаети“ во европската економија.
Тарифи и ризици: Може ли ЕЦБ да ги намали стапките под два проценти?
Ветувањето на новоизбраниот претседател Доналд Трамп дека ќе воведе царина од 60 проценти за кинескиот увоз и универзална царина од десет проценти за сите други земји, претставува значајна закана за еврозоната. Европските индустрии кои се потпираат на извозот, како што се производството на машини и фармацевтските производи, се соочуваат со големи ризици поради намалениот обем на глобална трговија.
Рубен Сегура Кајуела, економист на Банката на Америка, ги оценува промените во политиките на ЕЦБ како сигнал дека би можеле да следат позначителни намалувања.
„Очекуваме последователни намалувања од страна на ЕЦБ на депозитната стапка од 1,5 отсто до септември, а таа прогноза претпоставува влошување на податоците и ескалација на ризиците поврзани со глобалните трговски тензии. Ризиците од побрзо намалување на циклусот се важни со оглед на обновената несигурност во однос на трговската политика и ефектите од царините“, рече Кајуела.
Свен Јари Штен, економист во Голдман Сакс, исто така, го истакна потенцијалот за побрзо темпо на намалување, пишува Euronews, во зависност од економските изгледи.
„Со оглед на нашата прогноза за скромен раст и постепен пад на базичната инфлација кон два отсто, предвидуваме намалување од 25 базични поени во јануари, со можност за намалување од 50 базични поени во март“, рече Штен.
Голдман Сакс предвидува последователни намалувања што ќе ја спуштат депозитната стапка на 1,75 отсто до средината на 2025 година, иако Штен забележува ризик од „побрзи и подлабоки намалувања“ доколку условите се влошат.
Бил Дивини, шеф на макро истражување во ABN Amro, предвидува дека тарифите би можеле да бидат дезинфлациски шок за еврозоната, дополнително влечејќи ја инфлацијата под целта на ЕЦБ од два проценти.
Очекуваме ЕЦБ да ги намали стапките за 25 базични поени на секој состанок на Управниот совет следната година, освен за паузата во април. На крајот, очекуваме дека ЕЦБ ќе ја намали стапката на депозити на еден процент, рече Дивини.
Во очекувањата и економските оценки на Хрватското здружение на банките, вградено е очекувањето за продолжување на падот на каматните стапки на Европската централна банка, што видно влијае на краткорочните приноси на благајничките записи.
На прашањето во истражувањето на кое ниво очекуваат да се запре падот на основната каматна стапка на ЕЦБ, главните економисти одговорија по редослед: 1,9 отсто, 1,75 – два отсто и два отсто, со надолен ризик.
„Ваквите очекувања се рефлектираат во очекуваниот принос на хрватските едногодишни државни записи од 2,5 отсто, што е пониско од сегашното ниво, кое е над три отсто“, наведува ХУБ.