Нееднаквоста во богатството е мошне евидентна ширум светот, а Европа не е исклучок: најбогатите 10% на континентот поседуваат неверојатни 67% од вкупното богатство, додека долната половина од возрасните поседува само 1,2% од остварениот „колач“.
Степенот до кој богатството е нерамномерно распределено, исто така, значително се разликува од земја до земја, како што покажува Извештајот за глобално богатство на Credit Suisse и UBS за 2023 година.
Нето вредноста или „богатството“ се дефинира како вредност на финансиските средства плус реалните средства (главно станбени и други недвижности) во сопственост на домаќинствата, минус нивните долгови.
Неговата нееднаква дистрибуција се мери со коефициентот Џини и учеството на горните перцентили: колку е поголем коефициентот Џини, толку е поголема нееднаквоста на богатството, при што 0 претставува целосна еднаквост.
Меѓу проучуваните 36 европски земји, нееднаквоста во богатството во 2022 година се движеше од 50,8 во Словачка до 87,4 во Шведска.
Со исклучок на Исланд, нееднаквоста во богатството беше доста висока во сите нордиски земји. Финска, Данска, Норвешка и Шведска влегоа во првата половина на табелата, а Шведска е на врвот на листата.
Германија имаше највисока оценка за нееднаквост во богатството (77,2) меѓу „големите четири“ економски сили на ЕУ, а потоа следат Франција (70,3), Шпанија (68,3) и Италија (67,8). Велика Британија, поранешна членка на ЕУ која сè уште важи за една од „големите четворица“ на европскиот континент, имаше оценка 70,2.
Белгија (59,6), Малта (60,9) и Словенија (64,4) ја следат Словачка со најмала нееднаквост во богатството.
Огромни разлики меѓу најбогатите
Во 21 европска земја со достапни податоци, постојат значителни разлики во богатството меѓу првите перцентили, вклучувајќи ги најбогатите децили, првите 5% и првите 1%.
Гледајќи го најбогатиот децил во 2022 година, Шведска имаше најголема нееднаквост во богатството, при што првите 10% поседуваат 74,4% од богатството. Белгија имаше најниска вредност на нееднаквост од 43,5%.
Всушност, најбогатиот децил поседувал повеќе од половина од богатството во секоја земја освен Белгија.
Меѓу „големата четворка“ на ЕУ, Германија имаше најголема нееднаквост во богатството, при што најбогатите 10% поседуваат 63% од богатството, а потоа следат Франција (54,9%), Шпанија (53,8%) и Италија (53,5%). Велика Британија имаше најниска бројка од сите овие четири земји со 53,3%.
Со исклучок на Германија, најбогатиот децил во четирите економски моќници во Европа имаше релативно пониски бројки на нееднаквост меѓу 21 земја.
Шведска расте, Белгија го заобиколува трендот
Рангирањето останува главно непроменето кога се споредува уделот на богатството на првите 5% со првите 10%. Шведска ја задржа првата позиција, со 5% од најбогатите кои поседуваат 60,3% од богатството, додека Белгија има најниска нееднаквост во богатството, а најбогатите 5% поседуваат 30,8% од богатството.
Гледајќи го уделот на првите1%, Турција имала најголем број од 39,5%, потоа Чешка (37,8%), Шведска (35,8%) и Германија (30,%).
Уделот на првите 1% во Белгија беше далеку помал од просекот, при што најбогатиот 1% поседува само 13,5% од тамошното богатство. Следната најниска бројка беше 19% во Португалија.
Зошто Шведска е на врвот на нееднаквоста во богатството?
Може да биде изненадување да се види како нордиските земји генерално постигнуваат толку високи резултати за нееднаквоста во богатството, особено затоа што се чини дека постигнуваат многу добри резултати на други индекси, како што се благосостојбата, расположливиот приход и демократските вредности.
Даночниот систем е најважната причина зошто Шведска, особено, оди против логиката, смета др. Лиза Пелинг, шеф на тинк-тенк Арена Иде со седиште во Стокхолм.
„Во текот на изминатите децении, укинавме бројни даноци на богатство“, изјави таа за Euronews Business. „Во моментов во Шведска нема данок на богатство. Исто така, нема данок на наследство, подарок и имот“.
Таа рече дека успешните меѓународни шведски компании, кои имаат корист од инвестициите направени со парите на даночните обврзници, не ги враќаат тие средства.
„Имаме и многу ниски корпоративни даноци. Тоа значи дека има многу можности богатите да станат уште побогати“, додаде Пелинг.
Тој посочи дека Шведска и понатаму е една од најрамноправните земји во светот во други аспекти, особено кога станува збор за приходите.
„Ова главно се должи на фактот што имаме добро развиен систем за социјална заштита каде што луѓето се чувствуваат сигурни во врска со јавниот здравствен систем и луѓето се чувствуваат релативно удобно со нивните пензии, со нивното осигурување кога станува збор за боледување и невработеност“, рече таа. к . Како такви, луѓето имаат помал поттик да одвојуваат пари за овие работи.
Во споредба со другите нордиски земји со ефективни системи на социјална помош, Пелинг истакна дека клучната разлика лежи во даночниот систем.
Во Финска, училиштата се во државна сопственост и управувани, додека во Шведска, третина од средношколците посетуваат приватни училишта. Овие училишта, кои се главно профитни, добиваат целосно државно финансирање без ограничување на профитните маржи, рече таа.
Истото важи и за здравствениот систем. „Примарната здравствена заштита во голема мера е приватизирана и многу профитабилна. „Приватизираните социјални претпријатија финансирани од даноци ги прават нивните сопственици многу богати“, додаде тој.
Фактори зад нееднаквоста во богатството во Европа
Гледајќи ја пошироко Европа, еден од најважните двигатели на нееднаквоста во богатството е составот на имотот, според Естер Сандор и д-р Карлос Вакас-Сориано, истражувачки менаџери во Европската фондација за подобрување на условите за живеење и работа (Eurofound).
Стапките на сопственост меѓу земјите се еден од главните фактори кои придонесуваат за разликите во распределбата на богатството.
„Земјите со повисоки нивоа на сопственост на домови имаат тенденција да имаат пониски нивоа на нееднаквост во богатството, додека земјите каде што е распространет пристапот до други финансиски ресурси имаат тенденција да имаат поголема нееднаквост во богатството“, велат истражувачите за Euronews Business.
Шандор и Вакас-Сориано исто така рекоа дека доброволните пензии и животното осигурување играат важна улога во нееднаквостите во богатството.
„Во западноевропските земји, луѓето се со поголема веројатност да можат да штедат за пензионирање, и поради повисоките примања и затоа што имаат подобар пристап до доброволни инструменти за приход по пензионирањето отколку граѓаните од Источна и Јужна Европа“, велат тие.
Германија: Малку сопственици на куќи, без данок на богатство
Осврнувајќи се на фактот дека Германија, земја со силна економска позадина, постигна високи резултати во нееднаквоста на богатството, Шандор и Вакас-Сориано истакнаа дека таму нема данок на богатство.
„Германија има висок процент на изнајмувачи, но тие имаат многу ниски стапки на напор (трошоците за домување поделени со приход) во споредба со другите западноевропски земји, поради високо регулираните пазари за изнајмување и релативно поголемата понуда на станови“, велат тие.
Германија имаше најниска стапка на сопственост на домови во 2022 година, со само 46,5 отсто од населението што живее во стан или куќа што ја поседуваат, според Евростат. Просекот во ЕУ бил 69,1%. Овој удел беше исто така помал од просекот на ЕУ во Шведска (64,2%) и Турција (57,5%)
Дали некаде е подобрена нееднаквоста во богатството?
Меѓу главните европски земји, односно „Големата четворка“ на ЕУ и Обединетото Кралство, нееднаквоста во богатството, како што се одразува со коефициентот Џини, всушност падна во Германија (-4,3) помеѓу 2000 и 2022 година. Сепак, таа сепак имаше највисока оценка за нееднаквост на богатството од петте во 2022 година.
Во Велика Британија, исто така, во истиот период е забележано намалување на нееднаквоста, иако помалку значајно (-0,4).
Во меѓувреме, Италија забележа најголем раст од 7,4 поени, додека во Шпанија порасна за 2,8 и во Франција за 0,6.
Помеѓу 2000 и 2022 година, Франција доживеа најзабележително подобрување во уделот на богатството на првите 1% меѓу овие пет земји, со пад од 4,3 поени. Пад забележаа и Шпанија и Велика Британија од 1,7 односно 1,4 поени.
Во Германија и Италија, најбогатите 1% го зголемиле своето богатство за околу 1 поен.
Бројките сугерираат дека нема големо подобрување во нееднаквата распределба на богатството во големите европски земји во последните две децении.
