Договорот „Без нов јаглен“ е најновиот обид да се собере глобална поддршка за постепено отстранување на најзагадувачките фосилни горива, пишува Блумберг.
Генералниот секретар на ОН, Антонио Гутереш сака да престане со изградба на нови електрани на јаглен. Чиле, Данска, Франција, Германија, Црна Гора, Шри Ланка и Велика Британија го потпишаа новиот договор.
„Оддалечувањето од јагленот не е смртна казна за индустријализацијата, туку многу подобра можност за зелени работни места“, рече Дамилола Огунби, главен извршен директор на меѓународната организација „Одржлива енергија за сите“, под покровителство на ОН. Според неа, ова ќе ги натера другите земји да се приклучат на иницијативата.
Посебна иницијатива покрената во 2017 година, наречена „Powering Past Coal Alliance“, поставува уште повисока граница. Вклучува 41 земја кои се обврзани да ги прекинат постојните операции на јаглен до 2030 година во многу случаи, заедно со ветување дека нема да изградат нови погони.
Други 40 земји надвор од алијансата немаат ниту една електрана на јаглен во функција, според тинк-тенкот за животна средина Е3Г.
Ова значи дека повеќе земји се подготвени да се обврзат дека нема да градат нови електрани на јаглен, но не се сите подготвени да ги прекинат постојните операции. Пактот „Без нов јаглен“ ја додава алката што недостасува.
Во пресрет на COP26, беа формирани голем број вакви доброволни синдикати. Минатата недела, Соединетите држави и Европската унија започнаа глобална обврска за метан, чија цел е намалување на емисиите на гасот за 30 проценти за една деценија. Минатиот месец, Данска и Костарика го започнаа „Beyond Oil and Gas Alliance“, кој се обидува да го прекине производството на нафта и гас до средината на векот.
Класичните сојузи насочени кон загадувачки извори на енергија или специфични стакленички гасови се далеку од систематската, уредена енергетска транзиција што му е потребна на светот. Наместо тоа, тоа е прифаќање на политичката реалност на климатската дипломатија, која мора да ги прилагоди различните фази на развојот на една земја.
Согорувањето на јаглен за производство на електрична енергија придонесува за околу една третина од вкупните светски емисии на јаглерод диоксид. Со тоа што чистите извори на енергија, како што се сончевата енергија и ветерот, стануваат поевтини за експлоатација, ќе се интензивираат обидите да се запре производството на енергија од јаглен.
Сите емисии од електрани на јаглен мора да бидат завршени до 2040 година, доколку светот ја исполни својата цел да го ограничи глобалното затоплување на 1,5 степени Целзиусови, според Меѓународната агенција за енергија.
Пактот „Без нов јаглен“ беше зајакнат уште пред да започне, а претседателот Си Џинпинг оваа недела на Генералното собрание на ОН рече дека Кина ќе престане со изградба на електрани на јаглен во странство. Тој не даде детали, но најавата може да значи исклучување на околу 40 гигавати нови електрани со јаглен. Ова би избегнало 235 милиони тони емисии, според Global Energy Monitor.
„Одлуката на Кина е речиси крај на јавното финансирање за јаглен“, рече Крис Литлкот, соработник директор за транзиција кон фосилни горива на Е3Г.
„Приватните инвеститори сега се соочуваат со сите ризици да инвестираат во јаглен сами“, додаде тој.
Проектите за нови електрани на јаглен значително опаднаа во светот во текот на изминатата деценија. Од 2015 година, светот откажа 1.175 GW капацитет на јаглен – речиси ист капацитет како и во Кина.
Пактот „Без нов јаглен“ е голем чекор за некои од потписниците. „Шри Ланка веќе неколку години разговара дали да се изградат нови електрани на јаглен“, рече Кристин Спир од Global Energy Monitor. „Ако се приклучат земји како Пакистан и Малезија, тогаш навистина можеме да го видиме крајот на електраните на јаглен“, додаде таа.
Меѓутоа, нема да има значително намалување на капацитетот на јаглен ако Кина, каде што се наоѓаат повеќе од половина од новите светски проекти за електрани со јаглен, не престане да користи јаглен.
