Цените на станови во ЕУ се зголемија за 48% меѓу 2010 и 2023 година, додека трошоците за домување, вклучително и сметките за комунални услуги, драстично се зголемија во некои земји-членки, се наведува во најновиот извештај на Евростат за домувањето во Европа.
Во Ирска, на луѓето им беше најтешко бидејќи се бореа со највисоките трошоци за домување, вклучително и вода, струја и гас во 2023 година, двојно повеќе од просекот на ЕУ, според Евростат.
Второто најскапо место е Луксембург (86% над просекот на ЕУ), а по него следи Данска (80% над европскиот просек).
Во меѓувреме, луѓето во Бугарија и Полска имаа најевтини станови, со трошоци под просекот на ЕУ за 61% и 56%, соодветно.
Гледајќи ја еволуцијата на цените, Евростат забележува дека помеѓу 2010 и 2023 година трошоците за домување во Ирска се зголемиле од 17% над просекот на ЕУ на 101%, на крајот двојно се зголемуваат.
Каде сè поскапе
Трошоците се зголемија во 17 земји-членки во истиот период и се намалија во 9, вклучувајќи ги Грција, Кипар и Шпанија. Трошоците за домување во Полска останаа непроменети.
Додека станбените кризи ги погодуваат различни земји во Европа, вклучувајќи ги Ирска, Португалија и Шпанија, трендот на вртоглаво поскапување на недвижностите беше благо запрен минатата година, кога цените паднаа благо за 0,3% во просек.
Гледајќи ја поголемата слика, сепак, покажува дека вкупните цени на куќите се зголемија за 48% во просек помеѓу 2010 и 2023 година низ ЕУ, со најголеми зголемувања во Естонија (+209%), Унгарија (+191%) и Литванија (+ 154 %). Цените на недвижностите се намалени само во две земји-членки (нема податоци од Грција), во Италија и Кипар за -8% и -2%, соодветно.
Киријата е сè поголема и повисока
Во меѓувреме, трошоците за изнајмување постојано се зголемуваат, за вкупно 22% во периодот 2010-2023 година, при што речиси сите земји-членки забележаа раст освен Грција. За споредба, вкупната инфлација во ЕУ за истиот период изнесува 36%.
Сепак, имаше земји каде цените на изнајмувањето се зголемија далеку над просекот. Во Естонија, каде што се забележани најголеми поскапувања на закупнината, трошокот скокнал за +211%, во Литванија има скок од +169%, а во Ирска тие се удвоиле во истиот период.
Во просек, луѓето во ЕУ минатата година потрошиле околу една петтина (19,7%) од својот расположлив приход за домување, со најголем удел во Грција (35,2%), Луксембург (27,6%) и Данска (25,9%).
Во Норвешка, Швајцарија и Германија, луѓето трошат приближно една четвртина од расположливиот приход за домување.
За оние кои се сметаат за изложени на ризик од сиромаштија во ЕУ, оваа стапка беше многу повисока, во просек од 38,2%.
Сепак, има подобрување во процентот на луѓе кои доцнат со сметките за хипотека, кирија или комунални услуги – оваа стапка во ЕУ падна на 9,3% во 2023 година од 12,4% во 2010 година, при што само пет земји-членки забележаа одредено зголемување . Една земја, сепак, оди во голема мера против трендот на подобрување, Грција, каде што речиси половина од населението има одреден долг.
Повеќе од две третини од луѓето имале сопствен дом
Има огромни разлики во целиот блок кога станува збор за сопственоста на недвижниот имот каде што живеат луѓето. Во Романија, на пример, повеќе од 95% од населението поседува сопствени станови. Таа земја е тесно следена од Словачка, Хрватска и Унгарија, со повеќе од 90% од луѓето кои поседуваат свои домови.
Изнајмувањето најчесто е во Швајцарија и Германија, каде што повеќе од половина од населението се кираџии.
Во целиот блок, повеќе од две третини, 69% од населението поседувале сопствен дом, додека останатите 31% живееле во станови под кирија во 2023 година.
Куќа или стан?
Во ЕУ во 2023 година, повеќе од половина од населението живеело во куќи, при што речиси 48% живеат во стан, а помала стапка од 0,6% избира алтернативен тип на сместување, како што се чамци и комбиња.
Иако изборот помеѓу куќа или стан може во голема мера да се определи и од тоа дали домот е во град или на село, за севкупна споредба на земјата, Ирска беше далеку напред, со 90% од населението што живее во куќа.
Земјата со втор најголем број куќи е Холандија (79%), додека Белгија и Хрватска (и двете по 77%) го поделија третото место. Од друга страна, Шпанија има најголем процент на станови (66%), потоа Летонија (65%, податоци од 2021 година), Малта (63%) и Германија (61%).
Каде луѓето најмногу инвестирале во недвижен имот?
Според Евростат, луѓето во Кипар минатата година инвестирале еквивалент на 8,6 отсто од БДП на земјата во имот. Во Италија, оваа стапка беше 7%, малку повисока отколку во Германија (6,9%) и Франција (6,4%).
Најниска стапка е забележана во Полска (2,2% од БДП) и Грција (2,3%).
Просечната инвестиција во домување во ЕУ изнесуваше 5,8% од БДП во 2023 година, приближно еден трилион евра.