Повеќе од една деценија по Големата финансиска криза од 2008 година, централните банки ширум светот ги одржуваа каматните стапки на ниско ниво во обид да ја заживеат економијата.
Тоа беше ера на евтини пари што поттикна ризични инвестиции во непрофитабилни технолошки акции, сомнителни криптовалути и скриени ИПО познати како SPAC. И кога се појави пандемијата на Ковид, централните банки ја удвоија својата лабава монетарна политика за да ја спречат глобалната рецесија, што помогна да се влоши сосема нов проблем: инфлацијата.
Сега претставниците на централната банка ширум светот ги зголемуваат каматните стапки за да се спротивстават на високите потрошувачки цени, пишува Fortune, додавајќи дека дури и Банката на Јапонија – која беше пионер на лабава монетарна политика, вклучително и речиси нула стапки – дозволи нејзините долгорочни каматни стапки да се зголемат. Ненадејната промена претставува нова ера за глобалната економија, пазарите и инвеститорите која ќе ги врати класичните деловни аспекти како профитот и стабилноста.
„Мислам дека одвреме-навреме има пресвртни моменти во инвестициските и економските времиња, а ние сме во една во моментов по повеќе од една деценија со речиси нула каматни стапки“, рече Џорџ Бол, претседател на Сандерс Морис Харис, инвестициска компанија од Хјустон.
Бол рече дека верува оти каматните стапки во САД во просек ќе бидат многу по „нормални“ 3% во текот на следната деценија, што би требало да доведе до поконзервативен пристап на инвеститорите.
Ако има нова фраза за оваа нова реалност, тоа е „враќање во нормала“, изјави за Fortune Тим Паљара, главен инвестициски директор во инвестициската советодавна фирма CapWealth.
„Ќе разоткриеме многу шпекулации. Ќе има многу ревалоризација на сè, од комерцијални недвижнини до криптовалути“, смета Бол.
Во текот на изминатата деценија, ветувањето за раст беше доволно да поттикне многу акции повисоко. Заработката и одржливиот деловен модел би можеле да дојдат подоцна. Но, со зголемувањето на каматните стапки, експертите со кои разговараше Fortune се согласија дека ќе биде неопходен поселективен и попрофитабилен пристап за инвестирање во следната деценија.
„Можевте само да купите технолошки акции и да одите на одмор“, рече Џон Хиртл, извршен претседател на Hirtle Callaghan & Co.
Зголемените каматни стапки ги зголемуваат трошоците за задолжување и за бизнисите и за потрошувачите. Ова го успорува економскиот раст и го намалува корпоративниот профит, со што се врши притисок врз непрофитабилните и фирмите со висока моќ.
Бол тврди дека тоа ќе значи дека вреднувањата на овие фирми ќе бидат многу пониски отколку што се денес.
Паљара објасни дека зголемените стапки исто така значат дека штедните сметки и другите помалку ризични инвестиции ќе понудат подобри приноси отколку што имале во изминатата деценија. Привлечноста за повисоки приноси и недостатокот на ризик ќе поттикне некои инвеститори да се оддалечат од обложување на акции.
„Она што го правиме е да ги обесхрабриме шпекулантите и да ги охрабриме штедачите. Така што мислам дека е навистина позитивно, дури и ако транзицијата ќе биде многу нерамномерна“, изјави Паљара.
Возбудливи изгледи и застрашувачки предизвици
Иако следната деценија би можела да биде враќање во нормала за централните банки и инвеститорите, некои прогнозери предупредуваат дека глобалната економија се соочува со сериозни шокови кои би можеле да создадат кошмарно сценарио.
Нуриел Рубини, почесен професор на Стерн школата за бизнис на Универзитетот во Њујорк и извршен директор на Roubini Macro Associates, тврди дека зголемувањето на јавниот и приватниот долг може да предизвика „стагфлациона должничка криза“. И минатиот месец тој дури и изјави за Fortune дека серија истовремени „мега закани“ — вклучувајќи климатски промени и прекумерно трошење на владата — може да доведат до „друга варијанта на Големата депресија“.
Титанот на хеџ фондот Стенли Дракенмилер, исто така, во септември предупреди на „голема веројатност“ дека американската берза би можела да биде „рамна“ во следните 10 години, поради глобалната рецесија и деглобализацијата.
Рубини и Друкенмилер тврдат дека зголемените тензии меѓу глобалните суперсили ќе го забават трендот на глобализација што овозможува слободен проток на евтини стоки и услуги со децении. Но, Хиртл рече дека верува оти глобализацијата не е завршена.
„Таа е само малку забавена. Сè уште е таму“, смета тој.
„Периодите на еуфорија мора да бидат проследени со периоди на апстиненција. Зголемувањето на учењето, знаењето и брзината на усовршување ќе биде извонредно. И на крајот, тоа ќе поттикне повисоки стапки – и подолги периоди – на економски раст отколку што сме навикнати, навистина во последните 100 години“, смета Бол.
Паљара додаде дека следната деценија ќе биде „многу возбудливо време за човештвото“, а особено за Американците.
