Оваа земја докажува дека клучот за успехот е во образованието и науката
Земјотресот во Тајван го потсети светот на разорната моќ на неконтролираните природни катастрофи, но го изненади и бројот на загинати и уништени згради со оглед на интензитетот. Да беше некоја друга област во светот, освен Јапонија, материјалната штета и бројот на загинати ќе беа многу поголеми.
Во моментот на пишување, девет лица загинаа, а 127 останаа заробени во урнатините. Секоја смрт е трагедија, но со оглед на сериозноста, тоа се исклучително мали бројки. Жртвите на земјотресите со слични магнитуди во другите делови на светот кои се подеднакво густо населени се бројат во илјадници, понекогаш и десетици илјади.
Генерално, земјотресите се една од најразорните природни катастрофи, како материјално така и во човечки животи, а Тајван и Јапонија се земји кои не можат да ги избегнат поради нивната локација. И покрај тоа, тие се меѓу најбогатите земји во светот, иако честите природни катастрофи се земаат како оправдување за сиромашните делови од светот да бидат сиромашни.
Не само што Тајван и Јапонија имаат големи проблеми со честите и силни земјотреси, туку се и на редовниот пат на разорните тајфуни кои предизвикуваат материјална штета од милиони долари. Покрај тоа, тие немаат никакви значајни природни ресурси, како нафта, гас, дијаманти, злато, метали и други суровини. Како го прават тоа?
Тајван и Јапонија се наоѓаат на т.н Тихиот огнен прстен, појасот што го опкружува поголемиот дел од Тихиот Океан, каде што се случуваат 90 отсто од земјотресите во светот. Таа постои затоа што тектонските плочи се лизгаат една под друга, создавајќи вулкани и моќни земјотреси во процесот.
Тајван се наоѓа токму на границата помеѓу Филипинската морска плоча и Евроазиската плоча. Евроазиската плоча се лизга под плочата на Филипинското Море, а на североистокот на островот плочата на Филипинското Море се лизга под плочата на Филипините. Накратко, на тоа подрачје се загарантирани силни земјотреси, пишува Index.hr.
Само од 2000 година Тајван има 27 земјотреси со јачина од 5 или поголеми степени. Но, огромното мнозинство помина со минимални жртви со оглед на силата, неколку мртви, неколку десетици повредени и минимална материјална штета.
За остров со 23 милиони жители, тоа се навистина мали бројки, особено кога се споредуваат со другите земји. На пример, минатогодишниот земјотрес со јачина од 7,8 степени според Рихтеровата скала во Турција и Сирија однесе повеќе од 60.000 животи и израмни цели населби во градовите, а во Авганистан, истата година, во земјотрес со јачина од 6,3 степени според Рихтер загинаа 1.400 луѓе.
Убедливо најсмртоносниот земјотрес во последните 15 години уби над 150.000 луѓе на Хаити иако беше со јачина од 7 степени.
Заедно со земјотресите, Тајван редовно е погоден и од тајфуни, кои предизвикуваат материјална штета од милијарди долари, а често и убиваат луѓе. Тајфуните се тропски циклони со ветрови од најмалку 119 километри на час, но не со налети, туку постојани брзини.
Само во 2023 година, четири тајфуни го погодија Тајван, со просечна константна брзина на ветерот од 200-250 km/h. Вкупната материјална штета на само еден од нив, тајфунот Хаикуи, се проценува на 2,3 милијарди долари. Евакуирани се осум илјади луѓе, а без струја останаа над сто илјади домаќинства.
Комбинираните земјотреси и тајфуни годишно предизвикуваат материјална штета на Тајван од стотици милиони долари, неколку милијарди во најлошите години. Инфраструктурата, земјоделството, снабдувањето со електрична енергија, станбените згради, прекините во производството и другите трошоци се навистина големи за една мала земја.
А сепак, Тајван напредува, иако секоја година мора да се справува со огромни загуби поради природни катастрофи и без многу приходи од извоз на природни ресурси, како што е нафтата. Тајван има релативно малку природни ресурси, па затоа неговото индустриско производство првенствено зависи од увозот на суровини.
40 отсто од извозот се микрочипови, а земјата е толку силна во нивното производство што се позиционираше како една од клучните земји во производството на електроника. Бидејќи повеќето модерни производи користат микрочипови, Тајван е една од клучните земји во глобалната економија, иако има само 23 милиони жители.
Столбот на тоа производство е TSMC (Taiwan Semiconductor Manufacturing Company), која вработува над седумдесет илјади луѓе. Според самата компанија, 0,43 отсто од населението на Тајван на возраст меѓу 20 и 64 години работат во нејзините фабрики. Компанијата троши повеќе електрична енергија од целиот главен град Тајпеј.
Севкупно, секторот за производство на микрочипови вработува околу 326.000 луѓе, според најновите податоци на државниот Институт за истражување за индустриска технологија. Во иднина ќе бидат потребни уште повеќе вработени во оваа индустрија, а тоа станува проблем бидејќи населението на Тајван демографски изумира.
Како Тајван се приспособи на силни земјотреси?
Во 1974 година, беа имплементирани барањата за сеизмичка сила (SFR) за градежни конструкции врз основа на форматот на Униформниот градежен законик на САД. Во 1997 година овие барања беа дополнително заострени, а во 2005 година дополнително се осовременија со нови сознанија од областа на сеизмологијата и градежништвото.
Сè е толку детално што се одредуваат различни зони во зависност од оддалеченоста од одредени микропукнатини и видот на почвата, а зградите се градат така што да можат да ги издржат и најтешките земјотреси бидејќи се претпоставува дека има големи шанси тие да бидат во близина на епицентарот на голем земјотрес во следните 50 години.
Дополнително, од училиштата се бара да спроведуваат најмалку една вежба за земјотрес годишно, а државата воведе неколку системи за рано предупредување кои го информираат населението за претстојната катастрофа и обезбедуваат упатства како да се подготви.
Јавните служби се толку ефикасни што потребни се само 10-20 минути за да се постави оперативен центар, а службите за итни случаи пристигнуваат на местото на настанот за само шест минути. Потребни се само неколку часа за да се соберат спасувачите и да се собере тешката опрема за расчистување на урнатините.
Една од најбогатите земји во светот
Колку е развиен Тајван сведочи фактот што тој е земја со највисок БДП по глава на жител прилагоден на разликата во цените надвор од Европа, освен САД, градовите држави Сингапур и Хонг Конг и малите земји кои зависат на извозот на нафта, како што се Катар и Обединетите Арапски Емирати.
Се извезуваат над 22 илјади долари по жител, од кои повеќе од 60 отсто одат за микрочипови, електроника, компјутери и машини. Ова би било невозможно без високо образовано население, а народот на Тајван многу рано во нивната историја сфатил дека образованието е клучно за економскиот развој на земјата.
Образованието – клучот за успехот на Тајван
Бројот на високообразовните институции многу брзо се зголеми по Втората светска војна, а денес населението е меѓу најобразованите во светот. Во 1950 година имало 8 високообразовни институции, од кои една приватна. До 1968 година, од вкупно 85 високообразовни институции, 55 биле приватни.
Денес има 148 факултети, а за разлика од Европа и САД, наместо општествените науки доминираат техничките и природните науки. Во 2020 година, од 284 илјади дипломирани студенти на факултетите во земјава, 126 илјади се од природни науки и технологии.
Тајван како земја докажува дека причината за заостанатоста на одредени земји не се природните катастрофи или недостатокот на природни суровини за извоз. Земјата се приспособи на чести земјотреси, разорни бури, т.е. тајфуни, недостаток на природни суровини и географска изолација.
Клучот за економскиот и секој друг развој е во образованието, употребата на научни методи наместо „гатање“ и митови, адаптацијата и напредокот заснован на разумот. Тогаш ниту големите земјотреси, ниту бурите не се таков проблем, пишува Index.hr.
