Долго време цената на бакарот на светските берзи само благо флуктуираше и не играше некоја голема улога за инвеститорите. Но, се чини дека тоа се менува. Од април, цената на црвениот метал постојано се приближува до границата од 10.000 долари за тон. Дотогаш постоеше сигурна корелација меѓу глобалниот економски раст и побарувачката на бакар. Но сега, и покрај слабата конјуктура на светската економија, побарувачката за бакар значително расте.
Цената на бакарот на Лондонската берза за метали на 1 мај скокна за 1,7 отсто на 10.033,50 долари за тон. Така, бакарот повторно ја достигна цената од април 2022 година „Индексните фондови и фондовите со кои се тргува преку берзата туркаат пари од приватните инвеститори на металниот пазар“, објаснува Сандип Дага од аналитичката компанија „Metal Intelligence Centre“ во изјава за агенцијата Ројтерс.
Ако производството на енергија треба да се одвои од употребата на фосилни извори, тоа може да се постигне само со наелектризирање на економијата – а за ова, црвениот метал е неопходен. „Бакарот е најважната суровина за енергетската револуција поради неговите физички својства – пред сè неговата електрична спроводливост“, вели Јоаким Берлебах од Earth Resource Investments од Цирих во интервју за ДВ. „Ако навистина сакаме да ја напуштиме употребата на фосилни извори на енергија, во следните три децении ќе ни треба приближно исто количество бакар како и во целата човечка историја“.
Мајкл Видмер е стратег за стоки во Bank of America (BofA). Како главна причина за поскапувањето на бакарот ја наведе декарбонизацијата на економијата во германскиот деловен весник Handelsblatt. Бакарот се користи речиси во сите индустрии и затоа е вреден како показател за економската активност.
Нема доволно рудници за бакар
Но, не само што расте побарувачката, туку и понудата стагнира, па дури и опаѓа, што ги турка цените уште повеќе. Експертот за суровини Берлебах не е изненаден од ова: „Поради недостаток на инвестиции во нови рудници во последните десет години, нема доволно рудници за бакар“.
На недостаток на инвестиции се жали и аналитичарот Видмер од BofA. Врз основа на податоците собрани од Меѓународната агенција за енергија (ИЕА), вели Видмер, „можеме да процениме колкава ќе биде годишната побарувачка за бакар до 2050 година. Тогаш можеме да пресметаме колку треба да инвестираме во нови рудници: најмалку 127 милијарди долари годишно. Но, минатата година тоа беше само 104 милијарди долари. Од 2012 година, инвестициите постојано се намалуваат“.
Новите рудници често наидуваат на отпор
Но, тоа не е се, проблемот не може брзо да се реши, вели Берлебах: „Дури и ако цената на бакарот продолжи да расте, неговото производство не може да се зголеми доволно брзо, бидејќи од првото дупчење до производството се потребни и до 15 години“. Поради намалувањето на количеството на бакар во рудникот, мора да се проектираат нови рудници со поголем капацитет“.
Но, новите рудници често наидуваат на отпор, вели Видмер, бидејќи „ископот на бакар ја оптоварува животната средина“. Во интервју за Handelsblatt тој посочува на пример од Централна Америка: минатата година рударската компанија First Quantum мораше да го затвори најголемиот рудник за бакар во Панама. „Најпрво имаше конфликт меѓу владата и компанијата First Quantum. Потоа следеа протестите на локалното население. На крајот, владата го затвори рудникот и рече дека повеќе нема да излегува на пазарот“.
Ископувањето на бакар во Германија не е профитабилно
Кога станува збор за суровини или метали, секогаш се слуша забелешката дека оваа или онаа суровина ја има и во Германија, но дека само треба да се ископува. Јоаким Берлебах не ги гледа работите така. Производството на бакар во Германија не е профитабилно, во рудникот го има релативно малку и тоа е можно „само теоретски“, вели Берлебах.
„Рударството во големи количини во Германија, според мене, не е можно поради немањето големи депозити и бирократските процедури кои траат долго. Ние сме зависни од депозитите во Јужна Америка или Конго“. На нашето прашање дали Германија може да ја реши својата зависност од увозот на бакар, тој кратко и јасно одговори: „Не!
И без бакар, од каде и да е, не можете да го направите тоа. „Точно е дека алуминиумот може да се користи за далноводи, но штом ви треба калем, како на пример во фарма на ветер или електричен автомобил, не можете без бакар. Алуминиумот има само 65 проценти од спроводливоста на бакар, каблите од него би биле премногу дебели“.
Високите цени на бакарот засега остануваат
Аналитичарот Мајкл Видмер од Бан оф Америка смета дека високата цена на бакарот ќе остане трајно. „Се разбира дека може да има краткорочни корекции, но долгорочно очекувам цените да растат“, изјави Видмер за Handelsblatt. Тој метал секако се соочува со таканаречен „суперциклус“, кој ќе трае долго.
И Јоаким Берлебах не смета на пад на цените. „Во моментов Future Markets укажува на пораст на цените. Недостигот од сопственици на рудници е на највисоко ниво на сите времиња“. Во исто време, трошоците за валидација и понатамошна обработка на бакар се „на рекордно ниско ниво“.
Но, пристигнуваат и вести како оваа: норвешката влада се подготвува да започне со ископ на бакар во длабоките мориња во близина на нејзиниот брег. Веќе на почетокот на 2023 година, надлежната институција за офшор проекти извести дека во норвешките води има „големи количини минерално богатство“. Не само цинк и кобалт, туку и бакар. Но, се чини малку веројатно дека тоа би можело да ја задоволи сегашната глад за црвено злато.
