Започна со енергија, но кризата со трошоците за живот сега се прошири на сите сектори и ја погодува цела Европа. Проблемот е комплексен и има многу „краци“, но она што најмногу ги загрижува политичките лидери и најмногу ги погодува домаќинствата е инфлацијата на цените на храната.
Во февруари цените на бензинот во Европа паднаа на најниско ниво во последната година и половина, но цените на храната продолжуваат со нагорниот тренд.
„Кога зборуваме за цените на енергенсите во однос на цената на храната, постои ефект на „заостанување“ што треба да го земеме во предвид. Овие пониски цени на енергијата што ги имаме во моментов треба да се преточат во пониски трошоци за производство на храна за да се види разликата“, изјави Рик де Оливеира, енергетски аналитичар во TELF AG за Euronews.
Според него, цените што денеска ги гледаме во супермаркетите се одраз на цените на енергенсите пред шест месеци, кога се произведуваше храната.
„Значи, веруваме дека ќе видиме само пад на цените на храната за околу шест месеци ако цените на енергијата се стабилизираат“, додава Де Оливеира.
Во јануари цените на храната ширум Европската унија се зголемија во просек за 18,4 отсто, во споредба со пред една година.
Во Унгарија овој пораст на цените е најголем (48,2 отсто), потоа Литванија (32 отсто) и Словачка (28,6 отсто). Најмал раст на цените е забележан во Швајцарија (5,8 отсто) и Кипар (10,3 отсто).
„Сметаме дека довербата на потрошувачите дефинитивно ќе се подобри до крајот на 2023 година, но ќе биде потребно многу подолго за да се реши кризата со трошоците за живот“, предвидува Де Оливеира.
Влијанието на кризата со трошоците на животот е најсериозната закана за глобалната заедница според „Извештајот за ризици“ на Светскиот економски форум за 2023 година.
Цените на храната растат, го зголемуваат ризикот од недостиг и ги зголемуваат социјалните тензии. Ова, исто така, ги оптоварува буџетите на владите кои се борат со зголемените сметки за увоз на храна и намалениот капацитет за финансирање дополнителна социјална заштита за најранливите.
Се разбира, војната во Украина, исто така, придонесе за проблемот, што ја зголеми цената на житото и другата основна храна на рекордно ниво.
Зголемените каматни стапки ги намалија ценовните притисоци, но набљудувачите велат дека временските услови, војната и материјалните трошоци би можеле да ги задржат цените на храната покачени подолго од претходно прогнозираните.
Кризата доведе до штрајкови и улични протести во многу европски земји. Во Обединетото Кралство, работниците во јавниот сектор се во судир со владата околу платите и работните услови, додека илјадници излегоа на улиците на Лисабон во знак на протест поради високите трошоци за живот.
Во Португалија, цените на недвижностите се зголемија за 18,7 отсто во 2022 година, што е највисоко во последните три децении. Ниските плати и високите кирии го прават Лисабон трет град со најмалку можност за живот во светот, според студијата на една брокерска фирма, а стапката на инфлација од 8,3 отсто го отежнува животот.
Фото: Pixabay
