Извозниците на нафта и гас кои претходно немаа истакнато место во глобалниот енергетски поредок, како што се Ангола, Нигерија и Република Конго, сега се наведени како потенцијални играчи во идното снабдување на Европа. И европските земји кои брзаат да се ослободат од рускиот гас се свртуваат кон посигурни, но поскапи добавувачи на течен природен гас, како што се Катар и Америка.
Овие потези се дел од борбата во Европа за одговор на енергетската криза предизвикана од војната во Украина, пишува Вашингтон пост. Во последниве денови, рускиот претседател Владимир Путин ги нападна своите западни непријатели со прекин на испораката на природен гас за Бугарија и Полска поради одбивањето да плати во рубљи. Други големи потрошувачи на руски гас, вклучително и Германија и Италија, се обидоа да ги убедат своите граѓани да бараат решенија во случај нивните земји да бидат следно погодени.
Но, во речиси секое сценарио, следните 18 месеци ќе бидат болно време за Европа, бидејќи ефектите од високите цени ги чувствува светот, а владите се борат да ги напојуваат своите фабрики, да ги загреат домовите и да ги одржуваат електраните. Во блиска иднина нема доволно алтернативи кои ќе спречат големи економски проблеми во претстојниот зимски период, во случај Русија да ги прекине испораките. Овој месец, на пример, германската централна банка предупреди дека економијата на земјата може да се намали за два отсто доколку војната продолжи.
„Ова е многу опасна игра за играње. Не знам како треба да заврши ова. Се чини дека ќе заврши многу лошо и за Западна Европа и за Русија. Има ограничена количина на природен гас. Никој нема да може да произведува побрзо, без оглед на фантазиите во кои владите сакаат да нè убедат“, рече Едвард Чоу, научник за енергетска безбедност во Центарот за стратешки и меѓународни студии, кој со децении работи во индустријата.
Она што се случи е ненадејната глобална реорганизација на енергетските пазари поттикната од ненадејниот пресврт на Русија. Засега европскиот пазар на гас станува фрагментиран. Италија би можела да се сврти кон Алжир, Бугарија кон Грција, а Полска може да се сврти кон долго планираното проширување на терминалот и гасоводот за увоз на течен природен гас (LNG) што доаѓаат од Норвешка.
Тоа е драматична, неочекувана промена на светската енергетска мапа. Пред два месеци Европејците не можеа да замислат да ја затворат вратата за руските енергенси, а сега единствено прашање е кога тоа ќе се случи. А тоа се случува побрзо отколку што можевте да замислите, пишува Вашингтон пост.
Германија, економскиот мотор на Европа, засега е особено неподготвена. Повеќе од половина од снабдувањето со природен гас доаѓа од Русија. Германија го намали тоа на 35 отсто по инвазијата, но не е во добра позиција целосно да го елиминира рускиот гас во блиска иднина. Нема инфраструктура за увоз, а само три нуклеарни реактори во земјата се на мрежата, другите 14 беа затворени откако цунамито го погоди нуклеарниот комплекс Фукушима во Јапонија во 2011 година.
Германскиот министер за економија Роберт Хабек изјави дека очекува неговата земја да западне во рецесија без рускиот гас.
„Го сфаќам ова многу сериозно“, додаде тој.
Доколку испораките на природен гас нагло опаднат, следниот чекор би можел да биде рационализација.
Гасот прво би отишол во болниците и домаќинствата, а компаниите би биле изложени на ризик да ја загубат електричната енергија. Официјални лица и аналитичари предупредија дека последиците би можеле да бидат подлабока рецесија отколку што предвиде германската централна банка претходно оваа година, бидејќи фабриките ќе се затворат, стотици илјади луѓе ќе ги загубат своите работни места и ќе се зголеми инфлацијата.
Наместо да купува нафта и природен гас од Русија – каде трошоците за производство се многу ниски, а транспортот на гасоводот е евтин – Европа мора веднаш да се сврти кон поскапи алтернативи како што се САД, кои немаа капацитет за извоз на гас до пред седум години. Европските компании треба да додадат од 30 до 50 отсто на цената на самиот гас за танкер за течен гас да патува од Мексиканскиот залив до Европа. Тогаш празниот брод мора да се врати, што е вкупно 24 дена во транзит.
Европските земји се движат што е можно побрзо за да ги диверзифицираат своите залихи, но производителите на енергија не можат да продолжат. Проектот што обезбедува нови резерви на природен гас обично трае најмалку две до четири години. Во исто време, инвеститорите може да бидат претпазливи за големи, долгорочни проекти за природен гас, бидејќи владите и бизнисите сигурно планираат наскоро да се префрлат на поеколошки видови на енергија.
Но, и покрај сите разговори дека Европа ги засилува обновливите извори на енергија, тоа е исто така долгорочен напор комплициран со проблеми со синџирот на снабдување и спорови за животната средина.
Цените на обновливите извори на енергија ширум светот, по околу две децении пад, се зголемија во текот на изминатата година, а во Европа има малку простор за брзо додавање нови купувачи на обновлива енергија.
Шпанија е пример за регулаторни бариери кои исто така стојат на патот на брзата транзиција кон други форми на енергија. Таму чекаат да бидат распоредени повеќе од 70 гигавати соларна енергија. Но, процесот на лансирање е ужасно бавен, со само 20 одобрени дозволи.
Роберто Чинголани, министер задолжен за италијанската енергетска транзиција, во интервју рече дека Италија се бори да постигне договори со голем број африкански земји и дека сега се надева дека ќе биде енергетски независна од Русија до пролетта 2024 година.
„Тоа е голема промена, поместување на централната маса на системот на југ. Мислам дека цела Европа сфати дека зависи главно од една земја, еден добавувач, не е многу паметен став“, рече Чинголани, кој минатата недела отпатува во Ангола и Република Конго.
Тој додаде дека Италија е во подобра позиција од другите земји од Европската унија да се справи со транзицијата, бидејќи веќе има два гасоводи за Африка и уште еден што оди на исток кон Азербејџан. Но, тој рече дека на планот за вонредни состојби ќе биде потребно извесно време да се спроведе и дека земјата ќе биде во неволја ако Русија нагло го прекине снабдувањето.
Според таквото сценарио, од италијанските потрошувачи би можело да се побара да ја намалат употребата на климатизери. И компаниите би можеле да се соочат со прекин на електричната енергија.
Едно нешто што би можело да го намали притисокот врз земјите кои се големи потрошувачи на енергија би било да се забави светската економија. Последната блокада во Кина за борба против коронавирусот веројатно ја намали светската побарувачка на нафта за милион барели дневно, што го отежнува Пекинг да и помогне на Москва. Меѓународниот монетарен фонд процени дека светската економија годинава ќе забави за 3,6 отсто.
Ова е исто така период од годината кога Европа треба да изгради складишта за гас. Минатата година, намалувањето на снабдувањето во Русија го отежна преживувањето на зимата. Ако Русија го прекине целиот проток на гас, најтешко погодена земја ќе биде Германија, со моментално целосно складирање од само 33,5 отсто, Италија со 35 отсто и Унгарија со 19,4 отсто.
До каде ќе оди сето ова зависи од следните потези на Кремљ. Русија во голема мера се потпира на приходите од гас и нафта и би си нанела економски удар со вртење на чешмата на големите европски економии.
Во исто време, европските купувачи веќе ветија дека ќе го завршат рускиот увоз до 2027 година. Способноста на Русија да ја користи својата моќ над протокот на енергија како економско оружје против Европа само ќе се намали. Некои аналитичари сугерираат дека ова може да ја поттикне Русија да го користи тоа оружје сега, додека таа сè уште има влијание.
Сето ова создава нови можности во Алжир и другите африкански земји.
Алжир веќе извезуваше гас во Европа пред да избие војната. Тој го испраќа со гасовод во Италија и Шпанија. Алжир има и дополнителен капацитет во објекти кои го претвораат природниот гас во течност погодна за транспорт. Имаше голем број проблеми што го спречија повисокиот извоз, вклучително и загриженоста дека нема да остане доволно енергија за домашна потрошувачка како што расте националната економија, како и геополитичката воздржаност поради премногу блиските врски со Европа.
Но, првото нешто што ги спречува Алжир и другите африкански земји кои седат на големи резерви на природен гас е тоа што Европа претпочиташе гас од Русија, кој беше поевтин и полесно достапен. Европа, исто така, виде во рускиот гас полесен начин да се префрли на обновливи извори на енергија, бидејќи не бараше големи нови инвестиции во гасоводи и друга инфраструктура во земјата и во странство.
Африка долго време сака да ги развие своите резерви на природен гас, но инвеститорите беа скептични, велејќи дека е премногу тежок, премногу далеку, премногу скап. Таа пресметка е променета. Ова е моментот за Африка, заклучува Вашингтон пост.
